Scheiden kan altijd nog

Deze post is eerder geplaatst en nu ge-updated.

De gedachte  ”Scheiden kan altijd nog” lijkt aan terrein te winnen.

Ik  heb 25 jaar een eigen praktijk voor individuele therapie, waarin ik veel hoor over relatieproblemen. Sinds 12 jaar geef ik ook relatietherapie. En in die 12 jaar zie ik een verandering: mensen komen in een vroeger stadium in relatietherapie. En dus is er meer te redden. Wat tot uitdrukking komt in de cijfers: het aantal echtscheidingen is in 2016 gedaald t.o.v. 2015. En in 2015 was het weer lager dan in 2014. Nu was 2014 wel de top van een jarenlange steiging.  In 2014 lag het echtscheidingspercentage van officieel getrouwde mensen nog op 40,1 %.

Het gevoel is weg

Mijn blogposts over “Mijn gevoel is weg” en “Kan mijn gevoel nog terugkomen” worden elke dag meer dan 120 keer gelezen. Afwezigheid van gevoel lijkt één van de belangrijkste redenen waarom mensen willen scheiden. Helaas, omdat de conclusie dat er geen relatie meer inzit als ‘het gevoel van liefde weg is’ vaak voorbarig is.

Elke langerdurende relatie kent perioden waarin de gevoelens voor elkaar afnemen. Of soms zelfs in het tegendeel veranderen: waarin je echt even genoeg hebt van je partner. Je aan hem of haar begint te ergeren. Dat hoort erbij én het zijn signalen, die je wel serieus moet nemen. Kennelijk is de relatie toe aan extra inzet en investering. En wacht daar niet mee!

Want de kans van slagen op een doorstart neemt af, als je lang in je eentje worstelt met afwezigheid van gevoel. Als je je partner daar niet bij betrekt, als jullie samen er niet aan gaan werken. Blijf er niet alleen mee zitten en – nog belangrijker – neem niet in je eentje het besluit dat het er niet meer inzit!!

Differentiatie: omgaan met verschillen

Een andere reden waarom mensen scheiden, heeft vaak te maken met een gebrek aan differentiatie.

Na de periode van verliefdheid, waarin het samen zo volmaakt lijkt, komt per definitie de periode van differentiatie: het ontdekken en willen uitdragen van de verschillen.

In deze periode lijken de verschillen groter dan de overeenkomsten. Het is de periode waarin je de schaduwkanten van je partner leert kennen. En die kunnen flink tegenvallen, soms zo erg dat je de man of vrouw niet meer herkent, waarop je ooit verliefd werd.
Er zijn twee bewegingen tegelijk aan de hand: de verliefdheid is voorbij, dus de roze bril is weg. Je ziet je partner scherper dan voorheen en bent ook minder bereid om iets goed te praten.
De andere beweging is dat je inmiddels meestal samenwoont. Je ziet veel van elkaar, ook de minder leuke dingen. En omdat je nu bij elkaar ‘thuis’ bent, houd je je vaak ook minder in. Thuis wil je immers jezelf kunnen zijn’. Ook samenwonen moet je leren…

Uitgeput

Drukke baan, kinderen, en een uitgebreid sociaal leven zijn ook factoren die een aanslag doen op je veerkracht en daarmee op je tolerantievermogen. We zien veel stellen die eigenlijk uitgeput zijn en geen draagkracht meer hebben. Ook daardoor hebben partners in deze periode weinig credits voor elkaar. De schaduwkanten roepen snel teleurstelling of ergernis op. Lichamelijke intimiteit verdwijnt.

Volgens onderzoek krijgt tweederde van de stellen met kleine kinderen dan ook ernstige relatieproblemen. Die helaas vaak leiden tot scheiding. Het zou goed zijn als bij alle prenatale zorg ook het thema ”relaties” een belangrijke plek krijgt. Helaas gebeurt dat nog weinig. Mijn training ”Is je relatie babyproof?” besteedt aandacht aan belangrijke vaardigheden om deze periode goed door te komen.

Is dit het nou?

Sommige stellen belanden daardoor in veelvuldige ruzies. Anderen trekken zich van elkaar terug. Sommigen zien wel dat dit een fase is en nemen zich voor het gewoon even vol te houden. De bezieling in de relatie verdwijnt. Het stroomt niet meer. Er lijken alleen nog maar blokkades te zijn. De liefde lijkt weg. En de twijfel duikt op: is dit het nou? Moet ik het hiermee doen? Zit er verder niets meer in? En wil ik zo samen oud worden?

Samen oud worden

Alle langdurige relaties hebben problemen. In alle langdurige relaties voelt minstens één van beide partners zich wel eens hevig aangetrokken tot een ander. We zijn tenslotte allemaal mensen. Als je je gevoel niet drastisch afsluit, dan is de kans groot dat je ontdekt, dat er echt niet slechts één potentiële ware partner is.

Mensen die gaan scheiden, lopen vaak na een aantal jaren opnieuw tegen problemen aan. Vaak dezelfde problemen als met hun vorige partner, soms exact het tegenovergestelde, omdat ze de valkuilen van de eerste keer met kracht hebben proberen te vermijden. Dus als je niet elke 7 of 10 jaar een andere partner wil en het liefst met één partner samen oud wilt worden, dan is het belangrijk om niet te snel op te geven.

Oefening baart kunst

Het is namelijk niet zo eenvoudig om een relatie goed te houden. Er komt veel bij kijken, waar we van tevoren nooit over nagedacht hebben. Het is minstens zo moeilijk als kinderen opvoeden. En helaas krijgen we beide vakken – relaties onderhouden en kinderen opvoeden – niet op school! We krijgen zwemles en rijles en les in van alles en nog wat, maar niet in de meest essentiële levensvaardigheden.
Bij al die lessen moeten we oefenen en het niet snel opgeven, als het niet lukt.

Laatst hoorde ik Epke Zonderland in een interview vertellen wat zijn moeder had gezegd, toen hij als kind van een jaar of 10 wou stoppen met turnen. Waarschijnlijk, zei hij in dat interview, omdat hij een moeilijke oefening op de brug niet onder de knie kreeg en daar ook wat bang voor was. Hoewel hij zich dat op dat moment niet realiseerde. ’’Oké’’, zei zijn moeder, ‘’Probeer het nog 4 weken. Als je dan nog wil stoppen, vind ik het prima.’’ Na 4 weken had hij de oefening onder de knie en wou hij helemaal niet meer stoppen.

Scheiden doet lijden

De toekomst kan lonken, maar de effecten van een scheiding zijn heftig. Voor jezelf, voor je partner, voor je kinderen, voor je omgeving. Soms kan het niet anders, soms is scheiden de betere keus.

Wat  ons betreft is een scheiding pas aan de orde als beide partners volledig op toneel gekomen zijn. Als ze niets teruggehouden hebben, zichzelf onder ogen zijn gekomen en zichzelf volledig ingezet hebben. Als ze deskundige hulp hebben gezocht. Pas dan weet je of het er echt niet in zit. Behalve als er sprake is van huiselijk geweld. Dan is een scheiding noodzakelijk voor het welzijn van jou en je kinderen.

Maar anders: besluit niet te snel. Scheiden kan immers altijd nog….

Marike de Valk is gepensioneerd Gestalttherapeut. Ze gaf individuele, relatie- en gezinstherapie in Beuningen bij Nijmegen samen met haar collega Wilfried Sluys. In haar blog op deze site valt veel te lezen over relatieproblemen.