Depressie is een taboe. Zelfmoord nog veel meer. De afgelopen dagen zien we echter naar aanleiding van de zelfmoord van de schrijver Joost Zwagerman de oproep ‘’Praat erover!’’ overal verschijnen.   ”Praat erover” is de oproep op de site 113online.nl,  een online hulpdienst voor mensen met zelfmoordgedachten. De oprichter hiervan – psychiater Jan Mokkenstorm – en psychiater Bram Bakker zijn een actie in de media begonnen om mensen vooral te bewegen om te praten over zelfmoord en depressie en het niet in de taboesfeer te laten. Depressie, aldus Bakker in RTLLate Night, verdient dezelfde aandacht als andere ziekten als bv ALS. Een onmiddellijk reactie op die uitspraak was het initiatief van een aantal mensen om samen met Bakker  een depressiegala te organiseren in januari 2016.

Depressie

IMG_2338-300x200Een belangrijk kenmerk van depressie kan zijn dat je steeds meer naar binnen keert en steeds minder in staat bent om contact te maken met mensen om je heen. Je voelt je afgesloten. Je hebt erg weinig energie en die energie richt zich vooral naar binnen. Vaak op een destructieve manier, bv  in de vorm van negatieve gedachten over jezelf of soms ook in jezelf krassen of op een andere manier pijn doen. Uiteindelijk kan dit resulteren in zelfmoord.
In de Gestalttherapie noemen we dit ‘’retroflectie’’: je negatieve energie richt zich ipv naar buiten terug naar jezelf.
De oproep ‘’Praat erover!’’ is dan ook uiterst belangrijk, zowel voor mensen met depressieve gevoelens als voor hun omgeving. Negeer het niet, benoem hardop tegenover iemand anders wat je ervaart, voelt, doormaakt, ziet! Ook als omgeving. Ook als je het moeilijk vindt.

Wat kun je doen als omgeving?

Omgevingen, waaronder partners, reageren vaak op twee manieren op mensen met depressieve gevoelens:

  1. Ze proberen hem/haar op te beuren door goedbedoeld te zeggen: ’’Dat valt toch wel mee’’, of: ”Kom op, even doorzetten’’ etc. Helaas ontken je hiermee de ernst van de gevoelens van degene, die net geprobeerd heeft om jou deelgenoot te maken van de troosteloosheid en machteloosheid binnen in hem of haar. Als er iets níet helpt, is het ontkenning van diens gevoel.
  2. Depressie is besmettelijk. Voor je het weet, voel je jezelf ook moedeloos en machteloos. Dat is één van de redenen dat depressieve mensen langzamerhand een aantal vrienden kwijt raken. Die trekken zich terug of minimaliseren het contact. Begrijpelijk, maar jammer.

Het is dan ook de kunst om echt te luisteren naar je depressieve vriend (in), zonder jezelf mee te laten zuigen en zonder mee in de put te gaan zitten. Daarvoor kun je een aantal uitgangspunten in gedachten houden (lees ook mijn pagina over depressie):

1. Naar buiten komen

Het is belangrijk om te weten dat het uiten van je depressieve gevoelens noodzakelijk is bij een depressie, maar ook moeilijk. Op de een of andere manier hebben depressieve mensen zich aangeleerd om niít naar buiten te komen met wat hun echt dwarszit. Vaak gaat het nog verder dan niet naar buiten komen: ze hebben zichzelf ook afgeleerd om zélf te voelen wat er precies in hen gebeurt. Ze hebben zich als het ware afgevlakt of een schild opgebouwd om maar niet te hoeven voelen.

Ooit zal dat ongetwijfeld goed geholpen hebben, anders hadden ze die overlevingsstrategie niet ontwikkeld. Maar inmiddels zijn ze er in vast komen zitten en voelen ze zich er hopeloos ongelukkig bij. Ze zijn vaak niet alleen het voedende en stimulerende contact met de buitenwereld, maar ook met zichzelf kwijt.

Daarom is het belangrijk dat h/zij voelt dat het bij jou veilig is om erover te praten! En dat jij het initiatief daartoe neemt. Want antwoord geven op een vraag is altijd gemakkelijker dan zelf ergens over beginnen.

Je kunt bijvoorbeeld betrokken vragen stellen als: ‘’Hoe is het vandaag? Beter of slechter dan gisteren? Heb je iets meegemaakt dat het verbeterde/verslechterde?’’ Geïnteresseerde vragen die je immers ook zou stellen als het een fysieke ziekte betrof, waarbij iemand zich de ene dag – of de ene periode – beter voelt dan de andere. Hoe dan ook:”Praat erover!”

2. In beweging komen

Ten tweede is het goed om te weten dat fysiek in beweging komen een belangrijk hulpmiddel is om een depressie te hanteren. Depressieve mensen zijn vaak ontzettend moe, maar die moeheid is niet fysiek. Samen met je depressieve vriend(in) gaan hardlopen of een stevige wandeling maken helpt vaak: door zich fysiek moe te voelen, ervaart h/zij fysieke vermoeidheid als iets anders dan de lage energie, die anders de boventoon voert. En ook het ervaren van die verschillen is belangrijk en geeft innerlijk wat beweging. Bovendien komen er dan andere hormonen vrij (endorfines), die een beetje tegengif vormen voor de depressieve gevoelens. Dus neem je vriend(in) op sleeptouw en ga regelmatig met hem rennen of fietsen of stevig wandelen.

3. Stimuleer professionele hulp

Ten derde is het belangrijk om iemand ertoe te bewegen professionele hulp te gaan zoeken. Als h/zij het al niet om zichzelf doet, dan om jou! Al was het maar om jou als vriend of partner gerust te stellen! De reden doet er eigenlijk helemaal niet toe, als iemand maar gaat of online hulp zoekt, om te beginnen door naar de huisarts te gaan. Ga bij voorkeur zelf mee, zowel als steun voor je vriend(in) – en je hoeft echt geen partner te zijn om mee te kunnen gaan – als om de huisarts te vertellen hoe jíj je vriend(in) ervaart.

4. Zorg goed voor jezelf!

Ten vierde is het belangrijk om je te realiseren dat het averechts werkt als jij ook depressief wordt. Dus zorg goed voor je eigen opvang en voor je eigen (geestelijke) voeding en welbevinden. Wees alert op je eigen reacties, check regelmatig of jij niet ook je energie naar binnen keert of moedeloos wordt en zoek hulp zodra je denkt dat dit het geval is.

_______________________________________________________

Marike de Valk is Gestalttherapeut en geeft individuele, relatie- en gezinstherapie in Beuningen bij Nijmegen samen met haar collega Wilfried Sluys. Op haar site: https://www.mv-gestalttherapie.nl legt ze haar werkwijze uit. In haar blog (https://www.relatietherapie-nijmegen/blog/) schrijft ze over alles wat met partner- en gezinsrelaties te maken heeft. Ze geeft daar ook lezingen over. Vanaf vandaag is ze ook een blog begonnen over individuele problematiek. Ze is te bereiken via het contactformulier op haar sites of via 024-6751742. Hier kun je je gratis abonneren op haar blog: abonneer op blog.