Je partner vergeven na verraad is misschien wel het moeilijkste wat er bestaat. In het begin moet je er misschien niet aan dénken. Pas als alle stappen in het verwerkingsproces zijn doorlopen: als je je emoties geuit hebt, als jullie samen en apart onderzoek hebben gedaan naar de factoren, die tot dit verraad geleid hebben; als jullie met elkaar de dialoog zijn aangegaan om tot nader begrip te komen en als je gerouwd hebt om het verraad en het moeten opgeven van je illusie over je relatie… Pas dan begin je toe te komen aan het thema vergeving.
Maar wat is vergeven en waarom zou je dat doen?
Vergeven is niet: vergeten of bagatelliseren
Het idee alleen al van ”vergeven” geeft mensen soms het gevoel dat ze zichzelf te kort doen. Ze vragen zich af of ze zichzelf nog wel serieus nemen, als ze ”dit allemaal maar pikken” van een partner.
Om misverstanden te voorkomen, lijkt het me daarom goed om eerst even stil te staan bij wat vergeven níet is.
Vergeven is niet hetzelfde als alles maar pikken. Het is wel degelijk belangrijk om stil te staan bij wat er gebeurd is en stil te staan bij wat dat voor jou en jullie relatie betekent.
Vergeven van je partner is ook niet het gebeuren afzwakken of bagatelliseren, om er maar geen last van te hebben.
En vergeven is dus al helemaal niet: alles onder vloerkleed vegen en maar vergeten wat er gebeurd is. Alsjeblieft niet! Je zou een grote kans laten liggen om hier zowel samen als ieder apart van te leren!
Bij alle drie deze handelwijzen (alles maar pikken, afzwakken of vergeten) zou je zowel jezelf als je partner niet erg serieus nemen. Je houdt dan eigenlijk jezelf voor de gek. Verraad is ernstig, je voelt het in je lijf. Het vraagt – of je nu wil of niet – jullie aandacht. Je zult er alleen én samen iets mee moeten. Daarom is het hele verwerkingsproces, in voorgaande posts beschreven, ook zo noodzakelijk.
Maar wat is vergeven dan wél? En waarom is het zo belangrijk?
Afzien van wraak en vergelding
Soms blijf je ondanks het hele verwerkingsproces de behoefte voelen om het je partner betaald te zetten. Je kunt niet overstag. Misschien ben je opgevoed met het idee van ”oog om oog, tand om tand”. Misschien ben je een vechter en voelt het als verliezen als je je overgeeft. Of misschien denk je dat je pas van je pijn af kunt komen, als je partner ook eens voelt hoe het is om verraden te worden.
Het risico van een wraak- of vergeldingsactie is echter dat je partner hetzelfde gaat denken en dat jullie zo in een neerwaartse spiraal terecht komen. Er kan een soort psychologische oorlogsvoering ontstaan, die soms ontaardt in huiselijk geweld. Of uitmondt in een vechtscheiding.
Vergeving is van oudsher bedoeld om dit risico op een geweldsspiraal te doorbreken of – liever nog – te voorkomen. De theoloog Ruard Ganzevoort geeft dan ook als definitie: ”Ik zie vergeving als het erkennen van de schuld van de ander en het afzien van het recht op wraak of vergelding.”
Vergeven is een woord uit de wereld van religie en geloof, dat gelukkig de laatste tijd ook in de psychologie weer aandacht krijgt. Wat mij betreft is het een centraal begrip in relatietherapie. Ik ben er namelijk van overtuigd dat mensen gelukkiger worden als ze leren dat vergeven een betere optie is dan wraak of vergelding. En dat vergeving een positieve invloed op relaties en op alle betrokken kinderen kan hebben:
Als partners zouden leren om elkaar te vergeven, zou dat vele (v)echtscheidingen helpen voorkomen.
Geen enkele relatie is volmaakt
Naast het afzien van wraak en vergelding vraagt vergeving ook dat je accepteert dat geen enkele relatie volmaakt is. En ook nooit zal kunnen zijn. Gewoonweg omdat geen enkele mens volmaakt is. Jij zelf niet. Je huidige partner, die jou verraden heeft, niet. En een eventuele nieuwe partner, mocht je daar al over nadenken, ook niet.
In welke relatie dan ook: confrontaties met beperkingen van jouzelf en je partner horen erbij. Verraad in kleine of grote vorm komt in elke relatie voor. Pijn en teleurstelling daarover horen erbij en zijn niet te vermijden. Daarom hoort bij vergeving ook altijd een periode van rouwen: je relatie of je partner blijkt toch niet helemaal zo te zijn als je dacht. Er sterft een verwachting of een illusie.
Een tijd geleden hadden we een wanhopig stel in therapie. Het was voor elk van hen hun derde huwelijk. Het ging weer niet goed, maar ze zagen er tegenop om voor de derde keer te moeten scheiden. Ze hadden inmiddels zelf de ervaring opgedaan dat er in iedere relatie wel íets is. Dit keer wilden ze leren om daar mee om te gaan. en gelukkig hebben we hen daarbij kunnen helpen.
Als je gelooft dat het gras bij de buren altijd groener is, kun je niet gemakkelijk vergeven. Dan denk je dat je jezelf tekort doet, als je niet voor dat groenere gras gaat. Daarom is het belangrijk om te leren inzien en accepteren dat geen enkele relatie volmaakt is. Dat aan elke relatie gewerkt moet worden en dat elke relatie zijn eigen portie aan pijn en teleurstelling met zich meebrengt.
Ik hoorde daar laatste een grappige en relativerende opmerking over:
Het gras bij de buren moet net zo goed gemaaid worden.
Slachtofferrol loslaten
Misschien betrap je jezelf er regelmatig op dat je in de slachtofferrol schiet. Je partner krijgt de schuld van al jouw ellende. Het leven overkomt je en je hebt niet meer het gevoel dat je zelf keuzes kunt maken, zelf iets aan de situatie kunt veranderen.
Soms draagt een omgeving daar ook aan bij. We horen regelmatig verhalen over familie of vrienden, die maar niet begrijpen dat je ”het nog steeds pikt”. Of dat je hem of haar ”er mee weg laat komen”. Ze blijven zou zien als slachtoffer en je partner als dader. Soms draag je daar overigens zelf ook aan bij door niet jouw eventuele eigen aandeel te benoemen.
Door in de slachtofferrol te blijven, geef je echter het heft uit handen. Je kunt uit die slachtofferrol stappen door jezelf bij elkaar te rapen en te zeggen: ”Oké, dit verraad is allemaal heel erg en pijnlijk, maar wat ga ik er nu mee doen? Wil ik me de rest van mijn leven hierdoor laten bepalen? Wil ik de rest van mijn leven en relatie de zielige partner zijn, die zoveel is aangedaan?”
Je zoekt je eigen kracht weer op en gaat nadenken over wat jíj nu verder wil in de gegeven situatie.
Het loslaten van je slachtofferrol is een vóórwaarde om te kunnen vergeven.
Een plek in je levensverhaal
Ik las ergens: vergeven is het opgeven van de hoop dat je het verleden ongedaan kunt maken.
Hoewel het vergeven op zich volgens mij pas daarna komt, is dat opgeven van die hoop wel nodig. Het is nodig om dit stukje geschiedenis te accepteren als onderdeel van jouw leven. Jij hebt het meegemaakt, het hoort vanaf nu bij jouw levensverhaal. Er zal voortaan een periode in jouw tijdslijn zijn van vóór het verraad en van daarna. Je kunt dat niet meer ontkennen. Net als andere belangrijke gebeurtenissen maakt het jou tot wie je bent.
Een vierde voorwaarde voor vergeving is volgens mij dan ook dat je het hele verraad – of welk gedrag dan ook vergeven moet worden – een plek hebt gegeven in jouw eigen en jullie gezamenlijke geschiedenis. Je hebt alles doorgewerkt en verwerkt. Nu rest je nog om het je partner daadwerkelijk te vergeven.
Vergeven komt aan het eind van een proces
Vergeven van je partner vraagt dus veel voorwerk. Zoals in de inleiding van deze post al beschreven, komt vergeving van je partner pas aan de orde na een heel proces van allerlei stappen.
Na dat hele proces zijn er uiteindelijk twee wegen mogelijk: je kunt zo gekwetst zijn en blijven dat je niet meer dezelfde mate van verbinding en intimiteit met hem/haar kunt verdragen. Ergens is er iets beschadigd, je muur blijft opgetrokken. Er is een afstand die je niet meer wil overbruggen. Vaak zeggen mensen dan:”Mijn gevoel is weg”. Je wil en kunt je partner niet vergeven. In je hele lijf voel je daar verzet tegen. Deze weg leidt vaak uiteindelijk tot scheiding.
De andere weg is dat je ondanks alles van hem/haar houdt. Je wil voelen dat het weer stroomt tussen jullie. Je wil het hele verraad achter je laten. Niet door te doen alsof er niets gebeurd is, maar door ervan te leren en er aan te groeien. Je wil je hart weer open zetten. Je wil je partner vergeven.
Kiezen om te vergeven
De keuze of je wil vergeven, kan voortkomen uit jouw gevoel van waarden en normen. Wellicht ben je opgevoed met een levensvisie, waarin mensen altijd weer recht hebben op een herkansing. Misschien vind je het niet goed van jezelf als je haatdragend blijft.
Het kan ook zijn dat je een levensvisie hebt waarin liefde een belangrijke rol speelt. Het is niet moeilijk om van iemand te houden, als alles goed gaat. Maar van iemand blijven houden als je je zó verraden hebt gevoeld, dat is moeilijker. Het kan zijn dat je die liefde toch bent blijven voelen. Zoals je ook van je kind kunt blijven houden, ook al heeft die heel erge dingen gedaan. Het kan ook zijn dat je bewust die liefde in jezelf weer op wil zoeken en een kans wil geven.
Tenslotte kan het zijn, dat je kiest voor vergeving van je partner omdat je merkt dat de boosheid zowel jouzelf als jullie relatie geen goed doet. Boosheid, die geen functie meer heeft, kan je doen verbitteren of verzuren. Daarmee geef je de verantwoordelijkheid voor je eigen leven uit handen. Je hebt dan meer een psychologisch motief om te vergeven.
Vergeven van je partner gaat over verbinding
Veel definities over vergeven benadrukken dat je er zelf last van blijft houden als je niet vergeeft. Dat je je dan op de één of andere manier gevangen laat houden. Dat is ongetwijfeld waar.
Voor mij heeft vergeven echter niet alleen met jezelf maar juist ook met jouw relatie tot die ander, in dit geval je partner, te maken. Het gaat erom hoe jij jezelf weer tot hem of haar wilt gaan verhouden. Je vergeeft niet om er zelf beter van te worden.
Je vergeeft omdat je het contact met je partner weer wilt herstellen.
Boosheid loslaten en je hart weer openen
Vergeven is de laatste stap in het verwerkingsproces. Het is niets meer of minder dan je boosheid loslaten en je hart weer openen. Vergeven is een besluit én een proces. Het vraagt een bewuste keuze, maar vervolgens weet je niet of het je lukt. Je moet er soms hard voor werken.
Je weet het echter als het zover is: dan kun je naar hem of haar kijken zonder dat je keel dichtknijpt en zonder dat je een steek in je maag voelt. Zonder wrok of boosheid. Je voelt je zachter. De spanning uit je spieren verdwijnt. Je hart staat weer open.
Vergeving van je partner is: je boosheid loslaten en je hart weer voor hem/haar openen.
In een volgende post ga ik nader in op hoe je je boosheid los kunt laten en hart weer kunt openen en hoe je partner daarin een rol kan spelen.
Lees ook: Verraad en vergeving; Zelfonderzoek na verraad ; Bewust verraad ; Dialoog na het verraad ; Rouwen na verraad ;
______________________________________________________
Marike de Valk is Gestalttherapeut en geeft individuele, relatie- en gezinstherapie in Beuningen bij Nijmegen samen met haar collega Wilfried Sluys. Op haar site: https://www.mv-gestalttherapie.nl legt ze haar werkwijze uit.
In haar blog (https://www.relatietherapie-nijmegen/blog/) schrijft ze over alles wat met partner- en gezinsrelaties te maken heeft. Ze geeft daar ook lezingen over. Ze is te bereiken via het contactformulier op haar sites of via 024-6751742.
Hier kun je je gratis abonneren op haar blog: abonneer.
In haar oratie – de speech bij het aanvaarden van haar hoogleraarschap – stelde ze dat we in Nederland achterlopen met onze visie op de rol van vaders en het belang van vaderschap.
Zo horen we vaak van gescheiden vaders, dat ze pas echt hun vaderschap zijn gaan invullen, toen ze gedwongen werden om alleen voor hun kind(eren) te zorgen. En dat ze dat zo’n verrijking vinden voor hun leven, dat ze die zorg nooit meer kwijt willen. Het zou toch jammer zijn om te moeten scheiden om die ervaring op te doen!
Op het werk of bij vrienden is hij aardig, vriendelijk, kan hij tegen een grapje, kan hij goed luisteren en rustig zijn visie geven, is een discussie gewoon een verschil van mening… En thuis is hij onaardig, chagrijnig, snel op zijn teentjes getrapt, wordt een discussie snel ruzie, wil hij altijd gelijk krijgen, is hij ongeduldig.