Vind jij je partner egoïstisch? Snap je absoluut niet dat hij nu niet aanvoelt hoe die afspraak bij jou over zal komen? Vind je dat zij altijd zo ontzettend weinig rekening met je houdt?
Je bent niet de enige. In onze praktijk voor relatietherapie horen we deze klacht vaak. De partner zit er dan boos of schuldbewust bij, maar snapt tegelijkertijd niet, waar het nu toch fout gaat. Hoezo heeft ze nu tóch opeens moeite met die afspraak? Waarom heeft ze dat toen niet meteen gezegd? Als ze geprotesteerd had, had je best wat anders kunnen regelen!
Zij zucht: moet ze dan altijd alles uitspellen? Kan hij niet zélf bedenken hoe iets voor haar is? Ze had niets gezegd omdat er een discussie zou zijn ontstaan…. en ze heeft genoeg van al die discussies! Ze wil nu eindelijk dat hij uit zichzelf aan haar denkt!
Egoïstisch of zeurpiet?
De aanduiding hij/zij is hier volledig inwisselbaar. Deze situaties zijn niet gender-gebonden. En komen dus net zo goed bij hetero- als bij homo- of lesbische stellen voor.
Wat is hier aan de hand? Zijn al die partners egoïstisch? Zijn al die andere partners zeurpieten? Zo lijkt het wel als je naar ze luistert. Kennelijk raken bepaalde gedragingen de ander zeer diep en drukken op de bekende rode knop: de elkaar-veroordelende uitspraken zijn meestal niet van de lucht!
We zien dit patroon in de relatietherapie heel vaak. Uiteraard kunnen er verschillende dingen aan de hand zijn. Bij doorvragen ontdekken we echter vaak, dat beide partners uit verschillende gezinsculturen komen.
Ik-cultuur
De ene partner komt vaak uit een gezin, waar een ”ik – cultuur” heerst: ieder zorgt voor zichzelf. Waar iemand dat even niet redt, kan hij om hulp vragen en dan is er best wel iemand bereid om te helpen. Waar twee belangen botsen, is er even een clash, wordt er gediscussieerd en is er bereidheid om er samen uit te komen.
Het uitgangspunt is echter, dat ieder voor zichzelf opkomt. Je gaat er niet van uit dat iemand kan ruiken wat je nodig hebt, dus je vraagt om hulp. Je wacht niet tot je plek kríjgt van de ander, je neemt zelf je plek in. Het gezin is een verzameling individuen, ook wel ”los-zand-gezin” genoemd. De autonomie van ieder staat centraal. Het schort wel nogal eens aan de verbinding.
Wij-cultuur
De andere partner komt vaak uit een gezin met een ”wij-cultuur”: iedereen gaat voor het geheel van het gezin, voor het samen, voor de verbinding. Iedereen is op iedereen afgestemd en houdt voortdurend rekening met elkaar. Iedereen helpt elkaar ongevraagd. Ook laat ieder voortdurend het belang van de ander voorgaan.
Omdat iedereen dat doet, klopt de balans van geven en nemen meestal goed en valt niemand uit de boot. Iedereen is met elkaar verweven. We noemen zo’n gezin ook wel een ”kluwen-gezin”. Hier staat de verbinding met elkaar centraal. Het schort hier echter nog wel eens aan de autonomie van elk lid afzonderlijk.
In de pedagogiek is sprake van een continuüm aan gezinsculturen met het ”los-zand-gezin” aan het ene uiterste en het ”kluwen-gezin” aan het andere uiterste
Uitersten trekken elkaar aan
Ook al leven wij in een westerse, zogenaamd individualistische samenleving, toch komen wij veel ”wij-culturen” tegen, zowel in Noord Holland, als in Brabant/Limburg (wij werken in beide regio’s). Oost en west ontmoeten elkaar voortdurend! En vaak komen we beide culturen tegen binnen één stel: waarschijnlijk hebben ze elkaar immers gekozen omdat de tegenstelling zo aantrekkelijk is!
Beide culturen zijn legitiem, beide culturen hebben hun voor- en nadelen en in beide culturen kun je doorschieten. Het is prima om voor je zelf op te komen en mondig te zijn; het is ook prima om af te stemmen op de behoeften van een ander en daar wat voor over te hebben. Maar je kunt je voorstellen wat er gebeurt als iemand uit een wij-cultuur gaat samenwonen met iemand uit een ik-cultuur. Dat wil zeggen: na de periode van verliefdheid, want verliefdheid zorgt er nu eenmaal voor dat je heel erg op de ander gericht bent. In de verliefdheid zit iedereen tijdelijk in de ”wij- cultuur”.
Na die eerste mooie fase kan er het volgende gebeuren: partner A uit de ik-cultuur zorgt voor zichzelf, dus voor partner A. Partner B uit de wij-cultuur zorgt echter óók voor partner A. Partner A krijgt dus alle zorg en aandacht en B krijgt niets.
Vaak reageert partner B daar in eerste instantie op door zich aan te passen en nóg meer te gaan doen waar hij (of zij) goed in is: zorgen voor de ander. Na verloop van tijd gaat partner B echter zoveel missen dat hij impliciet boos wordt. En vanuit boosheid langzamerhand voor zichzelf op gaat komen. Maar omdat dit niet zijn gewone manier van doen is, moet hij extra kracht zetten. Die kracht kan hem juist extra egoïstisch doen overkomen.
Samengestelde gezinnen
Bij samengestelde gezinnen kunnen die verschillen vaak nog scherper naar voren komen, omdat niet alleen (meestal) beide partners verschillend zijn, maar ook hun kinderen! Dus ergert de één zich niet alleen aan de partner, maar ook aan diens kinderen en omgekeerd. De partner uit het kluwengezin vindt de kinderen uit het los-zand-gezin dan bijvoorbeeld erg egoïstisch. En constateert – terecht – dat zijn/haar eigen kinderen altijd aan het kortste eind trekken. De ander vindt juist dat de kinderen uit het kluwengezin wel wat meer voor zichzelf mogen leren opkomen!
Van elkaar leren
Belangrijk is om te beginnen om dit verschil in cultuur te erkennen en te stoppen met elkaar erom te veroordelen. Want met al die veroordelingen maak je de sfeer alleen maar slechter en ontstaat er nooit een gezonde verbinding.
Ook is het belangrijk om in te zien dat je van elkaar kunt leren. De partner uit de ik-cultuur kan leren om wat meer uit te gaan van verbinding. En de partner uit de wij-cultuur kan leren om stil te staan bij wat h/zij zélf wil en beter voor zichzelf op te komen.
Samen een eigen gezinscultuur bouwen
Want als stel zul je samen tot een eigen gezinscultuur moeten komen. Die noodzaak ben je waarschijnlijk ook al in het praktische vlak tegengekomen, toen je ging samenwonen. Daar dienden zich in het begin allerlei tegenstellingen aan:
Vouw je de handdoeken bijvoorbeeld op de manier van partner A of van partner B? Is ééns in de week stofzuigen genoeg, zoals A wil? Of om de andere dag zoals B wil? Laat je na het eten de afwas eerst staan om even lekker onderuit te zakken zoals A wil? Of ruim je eerst alles op en heb je dán pas rust, zoals B dat gewend was? Ik zou hier een oneindig aantal voorbeelden kunnen noemen. In al die situaties heb je met elkaar moeten overleggen of zonder afstemmen hoe je het zult doen. (Overigens merken we in relatietherapie ook vaak dat er bij veel stellen nog veel problemen over deze praktische dingen zijn en dat er te weinig overlegd en afgestemd wordt…)
Die noodzaak van overleg en afstemming is er dus echter ook op het sociale en emotionele vlak. Hoe houd je rekening met elkaar? En hoe kom je voor jezelf op? Het is natuurlijk het mooist om een mix te maken van het beste van beide culturen. En die mix ontstaat – uiteraard – enerzijds door er samen over te praten en te benoemen wat je belangrijk vindt. En anderzijds door regelmatig ook zonder woorden op elkaar af te stemmen!
_____________________________________________________
Marike de Valk is Gestalttherapeut en geeft individuele, relatie- en gezinstherapie in Beuningen bij Nijmegen amen met haar collega Wilfried Sluys. Op haar site: https://www.mv-gestalttherapie.nl legt ze haar werkwijze uit.
In haar blog (https://www.relatietherapie-nijmegen/blog/) schrijft ze over alles wat met partner- en gezinsrelaties te maken heeft. Ze geeft daar ook lezingen over. Ze is te bereiken via het contactformulier op haar sites of via 024-6751742.
Hier kun je je gratis abonneren op haar blog: abonneer.
Melanie
Hallo,
Ik herken mezelf of eigenlijk mijn partner erg als ik dit lees. Ik ben meer in de wij-cultuur opgegroeid en hij meer de ik-cultuur. Mijn vriend is erg zelfstandig opgevoed en iedereen zorg voor zichzelf, terwijl het bij mij andersom gegaan is. Wij praten over problemen met elkaar of slaan een arm om iemand heen als het moeilijk is.
Ik merk daarom ook dat mijn vriend egoistisch is (ook in bed). (…)
Nu doet mijn vriend mij telkens verdriet omdat hij zichzelf en zijn vrienden vaak op de 1e plek zet en mijn mening is niet belangrijk. Als ik aan geef dat ik het moeilijk vind of het er niet mee eens bent haalt hij altijd zijn gelijk. Het is mijn probleem zegt hij dan en ik moet dat niet de zijne maken.
Ik vind dat je rekening met elkaar moet houden en je moet aanpassen of een compromis kunnen sluiten.
Wat moet ik doen? Ik ga nu drie jaar met mijn vriend, maar het probleem is er al zeker 2,5 jaar. Ik onderneem haast niks meer uit mijzelf en laat alles van hem af hangen, ik ben heel wantrouwend, controlerend en kan er niet tegen als mijn vriend iets zonder mij onderneemt. Ik voel me in de steek gelaten, boos en gefrustreerd. Ik loop nu bijna een jaar bij een psycholoog, maar veel baat heeft het niet.
Groeten een wanhopige jonge vrouw.. Ik hoop dat u mij kunt terug berichten en wat adviezen heeft of ophelderingen.
marike
Beste Melanie,
Jullie lijken een typisch voorbeeld van wat ik hierboven beschreven heb. Zoals altijd ligt de waarheid in het midden: de manier van jou is niet beter dan die van je vriend en omgekeerd. Soms botsen belangen van partners op een pijnlijke manier en kwets je elkaar zonder dat je dat wilt. Daar moet je daar samen mee om leren gaan. Leren elkaars cultuur begrijpen en met elkaar overleggen hoe jullie dat samen gaan doen. Als dat niet lukt zou ik jullie aanraden om in relatietherapie te gaan om dat samen te leren….
Rose
Hallo,
Ik ben nog maar een jong iemand.. Ik ben 20 jaar maar heb door mijn relatie gemerkt dat ik een egoïstisch persoon ben. Het lukt me nooit een relatie lang vol te houden omdat ik denk ik een trauma heb van een andere relatie, ik was zeer jong maar heel verliefd.. Nooit heb ik dit gevoel meer terug kunnen keijgen, en ik weet dat ik zelf het probleem ben maar leg het altijd bij de ander. Nu wil ik overwegen om in therapie te gaan, maar kunnen jullie mij met dit probleem helpen?
marike
Beste Rose,
Een van de doelen van therapie is juist om trauma’s te verwerken. Dus ik zou zeggen: zoek op internet een therapeut(e), waarvan de site en foto je aanspreekt en vraag een kennismakingsgesprek. Dan kun je zelf ervaren of het likt en of je het gevoel krijgt dat die therapeut(e) je kan helpen…
Carina
Wat een interessant artikel! Mijn dank hiervoor. Zelf kom ik ook uit een individualistisch gezin, ookal zijn we er wel voor elkaar als dit nodig is. Mijn nieuwe partner komt uit een enorm hecht gezin, zij eten zelfs nog iedere week samen. Hij en zijn broer zijn 43 en 46. Maar op zo’n avond zijn het echt de kinderen en is het volgens mij net of je terug in de tijd bent. Ik moet zeggen dat ik dit niet echt aantrekkelijk vind. Voor mijn gevoel heeft dit toch te maken met niet loslaten van je kinderen. Zijn moeder waarschuwde me al toen ik hem voor het eerst ontmoette dat ik er wel tegen moest kunnen dat ze zo hecht zijn. Maar ik moet erbij zeggen dat ze elkaar eigenlijk helemaal niet goed kennen en dat verbaasd me. Zijn ouders weten helemaal niet wat hij in z’n jeugd heeft meegemaakt wat hem voor altijd heeft veranderd. Tja.. Schone schijn vind ik
marike
Hallo Carina,
Vergis je niet: mensen kunnen heel hecht zijn zonder dat ze veel van elkaar hoeven te weten. Dat is geen schone schijn, het is alleen een andere manier van hechting dan jij gewend bent. Ze zijn meer confluent. Je kunt hier meer over lezen op mijn andere website: https://www.mv-gestalttherapie.nl/relatietherapie-nijmegen/visie-op-relatietherapie/ onder het kopje ‘contactcirkel’.
Adri
Op het moment van schrijven ben ik zwanger. Desondanks weet ik dat mijn frustraties niet (enkel) te maken hebben met mijn zwangerschap. Mijn vriend wil helemaal niets. Hij wil niet wandelen, zwemmen, winkelen en soms moet ik echt expliciet aangeven dat we toch echt boodschappen moeten hebben, omdat ik graag gezond eet met die kleine in mijn buik. Van harte gaat het niet, maar dan gaat hij toch mee.
Hij gaat elke week naar een vriend van hem, waar ik absoluut geen problemen mee heb, maar toen hij afgelopen week de dag erna weer wilde gaan en ik hem zei dat ik me niet goed voelde en hem nodig had, vond hij dat zijn vriend hem meer nodig had. Natuurlijk kwam hij niet naar huis. Vervolgens kunnen we dit weekend niet samen weg, want hij moet echt thuis aan het werk.
Als er vervolgens een ruzie volgt, omdat hij altijd te ‘moe’ is om met mij iets te doen, stuur ik hem naar z’n vriend. Dan gaat hij daar maar werken. Hij blijft daar van zaterdag op zondag en komt zondag tegen de middag weer thuis. Er volgt opnieuw een ruzie, omdat ik hem in zijn ogen belemmer om zijn vrienden te zien. Ik kan hem niet hard genoeg toeschreeuwen dat hij zijn vrienden altijd mag zien (echt waar!!!), maar dat ik graag begrip wil van zijn kant als ik zeg dat ik hem nodig heb. Zoals altijd noemt hij me ‘gestoord’ en zegt hij dat ik professionele hulp nodig heb. Die heb ik eerder overigens gezocht, omdat ik echt aan mezelf begon te twijfelen. Los van mijn zwangerschap maakte hij me ook altijd zo boos, omdat hij de waarheid ontkent en mij zaken in de schoenen schuift die niet waar zijn. De psycholoog zegt dat er met mij niets aan de hand is. Uit de verschillende vragenlijsten komt geen diagnose.
(…)
Wat moeten we doen? Relatietherapie? Gaat dat helpen? Hij toont absoluut geen emoties, ik heb hem in het begin al gezegd dat ik dat erg moeilijk vond. Aan mij lijkt hij i.i.g. niet genoeg te hebben. Als ik zondagmiddag op bed ben gaan liggen, omdat ik buikpijn heb, doet hij de deur openen en zegt naar zijn vriend te gaan, want dan heeft hij tenminste nog wat plezier. Geen woord over hoe ik me voel en of alles goed is…
Dit maakt me kapot.
Marike
Dag Janet,
Dit klinkt niet alsof het alleen maar te maken heeft met verschillende gezinsculturen.Er komt een baby en jij voelt je alleen en niet gezien en niet gehoord. en je vriend voelt zich verstikt. Maar jullie hebben wel samen voor een kind gekozen. Hier is zeker relatietherapie nodig. En wel zo snel mogelijk. Succes!
Anouk
Goede dag. Wat herkenbaar mijn man en ik zijn al 12.5 jaar bij elkaar maar, mijn man is enigst kind ik heb nog een broer.
Mijn man gaat vaak weg zonder het te overleggen met mij waardoor il heel vaak alleen zit met onze dochter met name in het weekend. Ik heb daar erg veel verdriet van , als ik er iets van zeg wordt ie boos en moet ik niet zeuren hij wilt ook een weekend gevoel hebben. Wat moet ik hier mee doen? Hij wilt niet in relatie therapie
Pascal
Als ik dit zo allemaal lees is er toch veel verschil .maar ik heb pas een realatie en het draait nu al alleen om haar eigen belangen als ik er iets van zeg dan wordt er gezegd ik werk 40 uur per week en ik heb mijn hobby’s nodig voor afleiding .Oké dat begrijp ik maar dat iemand zich tijdens een tennistoernooi vier inschrijvingen doet wat betekent dat er op w.d.v.z.en zondag getennist moet worden en soms twee keer per dag en ue zeg er wat van dan wordt er gewoon gezegd ik geef mijn tennis niet op voor jou .nou dan vraag ik me af hoe moet je hier nu mer omgaan als vriend
Marike
hallo Pascal,
Dat ligt eraan: komt het vaak voor? Als er een paar keer per jaar zo’n toernooi is, kan dat inderdaad betekenen dat je een paar dagen veel moet tennissen. Kun je haar dat gunnen? Heb je zelf ook je eigen activiteiten? Haar antwoord klinkt zo wat bits, maar misschien heb jij haar ook verwijten gemaakt? Jullie zullen samen een balans moeten vinden in hoeveel tijd je samen doorbrengt en hoeveel alleen. En ieders behoefte is op zich legitiem! Dus ga elkaar niet het verschil in behoefte verwijten, maar spreek je behoeften uit en onderzoek hoe je samen tot een oplossing kunt komen. Succes!
Marike
hallo Anouk,
Vraag eens aan je man waar een weekendgevoel voor hem mee samenhangt? Wat is daarvoor nodig? Misschien kunnen jullie dan samen onderzoeken hoe jullie dat weekendgevoel regelmatig ook met z’n drieën kunnen bereiken. Zeuren helpt meestal niet. Verwijten ook niet. Wel rustig jouw eigen behoeften aangeven en constateren dat jullie verschillende behoeften hebben. En dat ieders behoeften legitiem zijn.(Dat is een belangrijke!) En dan de vraag stellen:”Hoe kunnen we dat oplossen? Hoe kunnen we een manier vinden, waar we allebei gelukkig mee zijn? Succes!
Julie
Wat een interessant artikel! Zeer herkenbaar.
Mijn vriend en ik zijn intussen bijna 5 jaar samen. Zelf voel ik sterk de behoefte aan een warm thuis waar er voor elkaar wordt gezorgd.
Toen mijn vriend een eigen zaak had werkte ik halftijds. Al die tijd heb ik hem gesteund en het huishouden op mij genomen. Dat er weinig tot geen tijd voor ons overbleef nam ik erbij. Hij was immers zijn droom aan het waarmaken.
Nu staat zijn zaak sinds een tijd op een laag pitje en zit hij vaak thuis. Intussen werk ik lange dagen voltijds. Toch lijkt er nog altijd weinig tijd voor ons te zijn. Hij stopt zijn dagen tot ’s avonds laat vol met zijn hobby’s en projecten. Nog steeds lijk ik de zorgende partij te zijn.
Ik heb hem nooit willen tegenhouden. Ieder moet vrij zijn om zijn leven te leiden en zich te ontwikkelen.
Maar nu hebben we een gesprek gehad waaruit blijkt dat hij zich nog meer wil focussen op zijn hobby’s, interesses en carrière.
Dit beangstigd me. Al jaren steun ik hem om door te breken in zijn carrière en pas mij hieraan aan. Zelf wil ik graag een warm gezin stichten en meer focussen op elkaar. Dat “wij-gevoel” lijkt echter meer en meer in duigen te vallen.
Deze gevoelens hebben we besproken. Hij zegt me dat hij ook ‘ooit’ een gezin wil maar nu andere dingen heeft om zich op te focussen. Dit respecteer ik maar langs de andere kant heb ik schrik om te wachten op iets dat nooit zal komen.
Marike
Je schrijft:’Ieder moet vrij zijn om zijn leven te leiden en zich te ontwikkelen.’ Ja, maar vrijheden kunnen soms botsen en dan moet je – als je samen verder wilt – toch tot een afspraak komen, waar beiden zich goed bij voelen… Een relatie hebben betekent ook: de bereidheid om je door de ander te laten beïnvloeden en je keuzes aan te passen ten behoeve van het gezamenlijk belang.