Categorie: Verraad en vergeving

Je hart weer openen voor je partner, dat is de laatste fase van het proces van Verraad en Vergeving. Je hart openen betekent dat je je partner weer binnen laat én dat je jezelf weer toestaat om zachte gevoelens voor hem/haar te hebben. Het betekent dat je je weer kwetsbaar op durft te stellen en jezelf weer geeft. En dat je ook weer de mooie en vertederende kanten van hem of haar wil zien.

Als je je hart opent kun je je partner accepteren mét al zijn of haar hebbelijk- en onhebbelijkheden. Je kunt zeggen én voelen: “Je hebt me vreselijk gekwetst, maar ik hou toch van je.”

Verzoening

Misschien is dit wat sommige mensen ”verzoening” noemen. Ik zelf kan niet zoveel met dat woord ”verzoening”. Het klinkt mij te oppervlakkig in de oren. Je verzoenen met je partner klinkt voor mij als een rationele keuze of een cosmetische ingreep. Misschien doordat het woord ”zoenen” er in zit. Zoiets van: ”Kusje erop, over!” Ik voel in dat woord niet de lading van het hele moeilijke en ingrijpende proces van vergeving. En het roept bij mij zeker niet dit laatste aspect op van ´het openen van je hart´.

Van kiertje tot wagenwijd

Net als bij een deur, zijn er gradaties in hoe je je hart open kunt zetten: van een kiertje tot wagenwijd.  Meestal zijn we ons dat niet bewust. Maar ga maar eens na hoe open jij je hart hebt t.o.v. verschillende mensen in je omgeving. En registreer de verschillen.

Naar je partner toe kun je uiteindelijk niet volstaan met een kiertje. Ik kan me voorstellen dat je in het begin voorzichtig bent.  Maar als het bij een kiertje blijft, wordt het wel een schrale relatie. Liefde vraagt om meer dan een kiertje.

Misschien ben je daar nog wat huiverig voor. Misschien weet je niet zo goed hoe… Net als het openen van een deur gaat het openen van je hart niet vanzelf. Je moet er bereid toe zijn en er moeite voor doen. De verzachting, die we beschreven bij het loslaten van je boosheid, is een eerste stap.

Wat kan helpen is een visualisatie waarbij je bewust je hart opent voor je partner. En niet alleen opent, maar hem/haar ook binnenlaat en ´welkom thuis´ heet.

Want dat is je hart weer openen voor je partner: hem/haar weer binnenlaten en ”welkom thuis” heten. Niet alleen ”welkom”, want je kunt elke vriend welkom heten. Je partner is echter niet ”elke vriend”. Je partner is degene, met wie je je leven weer samen wil delen. Degene, bij wie jij ´thuis´ bent en die bij jou ´thuis´ is. Als je je hart opent, geef je je partner weer die plek.

Als je je hart niet meer wil openen

Een relatie voortzetten zonder je hart weer te openen, is jezelf en de ander iets wijs maken. Dan leef je nog samen als huisgenoten en als ouders van je kinderen, maar niet meer als liefdespartners.

Het besluit om je hart niet meer te openen, wordt soms heel snel genomen. Zeker mensen, die eigenlijk twijfelen, kunnen de neiging hebben om zich af te sluiten. Soms omdat ze dat inmiddels aan de derde persoon in de relatie beloofd hebben. Soms omdat ze er niet meer op vertrouwen, dat ze in het hele proces zélf de keuzen kunnen blijven maken. Ze zijn bang om overgehaald te worden. Daarom verharden ze zich en houden zich vastberaden vast aan de eenmaal gemaakte keuze.

Die keuze is echter vaak in hun eentje gemaakt. Er is niet een heel gezamenlijk proces, zoals in deze serie beschreven, doorgewerkt. En dat is jammer. Mensen kunnen veranderen en dus kan ook hun relatie ten goede veranderen. De optie van een doorstart op grond van geleerde lessen behoort vaker wel dan niet tot de mogelijkheden.

Uit elkaar gaan

Maar ook als je dit hele proces, zoals het beschreven is in deze serie van Verraad en Vergeving, wél hebt doorgewerkt, kan het zijn dat je je hart niet meer kunt of wil openen. Ongetwijfeld heb je dat in de loop van het proces dan al gemerkt.  En jouw partner zal het aan jóu gemerkt hebben.

Als dat het geval is, kun je beter serieus overwegen om te gaan scheiden. En al helemaal als je partner zich wel opent voor jou. Want niets is zo pijnlijk als samenleven met een partner die zijn of haar hart voor jou gesloten heeft. Geen eenzaamheid groter dan samenleven met iemand, die jou niet meer binnenlaat en zichzelf niet meer geeft.

Als je er echt alles aan hebt gedaan, als jullie beiden volledig op toneel gekomen zijn, en als je desondanks je hart niet kunt openen, dan houdt het op.

Ook dán is het overigens belangrijk om je boosheid los te laten. En liefst je hart weer zover te openen, dat er geen verbittering meer is. Dan is het belangrijk om te kunnen zeggen:”Welkom”. Ook al kun je niet meer zeggen:”Welkom thuis”.

Als je wel wil, maar het lukt niet

Als je graag je hart weer zou willen openen, maar het lukt niet, dan is therapie aangewezen. Dan is het belangrijk om samen met een deskundige te kijken waar de blokkades zitten. En of die blokkades enige grond in de realiteit hebben. M.a.w. of het inderdaad verstandiger is om de relatie niet voort te zetten.

Want soms is het beter voor jezelf om een relatie niet voor te zetten. Maar vaker is er een angel blijven zitten of zijn er andere redenen waarom je jezelf niet meer kunt openen.

Vergeving en liefde

Vergeven is een moeilijk proces. Het vraagt een investering die veel mensen niet zo goed kennen. In onze snelle wereld, waarin the sky the limit is (of leek), zijn we er niet aan gewend dat moeilijke tijden bij het leven horen. We weten niet zo goed hoe daar mee om te gaan. Investeren, moeite doen, uithouden… kwaliteiten die velen niet meer van huis uit leren en al helemaal niet t.a.v. relaties.

Relaties moeten in de ogen van veel mensen iets opleveren. En als ze dat niet meer doen, dan ga je verder… Op zoek naar de volgende relatie. In dat opzicht hebben veel relaties weinig met liefde en meer met ”iemand nodig hebben” te maken.

Veel mensen kennen de onvoorwaardelijke liefde alleen voor hun kinderen. Wat het kind ook doet, het is en blijft je kind. Je kunt bijna niet anders dan van hem of haar houden. Eenzelfde liefde kun je ook voelen voor je partner.

Liefde is uiteindelijk niet ”houden van, omdat …”

maar: ”houden van, ondanks …”.

Als je dat kunt ervaren, weet je dat je je partner vergeven hebt.

Lees ook:Verraad en vergeving;  Omgaan met emoties na verraad;                       Bewust verraad ; Rouwen na verraad; Zelfonderzoek na verraad; Dialoog na het verraad; Je partner vergeven na verraad; Boosheid loslaten

Marike de Valk is gepensioneerd Gestalttherapeut. Ze gaf individuele, relatie- en gezinstherapie in Beuningen bij Nijmegen samen met haar collega Wilfried Sluys. In haar blog op deze site valt veel te lezen over relatieproblemen.  

PS De persoonlijke voornaamwoorden ‘hij’ en ‘zij’  en ‘hen’ in mijn blogs zijn inwisselbaar, tenzij expliciet anders vermeld. Ik bedoel er niet mee dat de beschrijvingen specifiek voor een bepaald gender gelden.

Als je besloten hebt om je partner te vergeven, moet je  ‘je boosheid loslaten en je hart weer openen’.  In deze blogpost beschrijf ik het eerste stuk daarvan: je boosheid loslaten. Deze post staat in het kader van een serie over verraad en vergeving.

De functie van boosheid

Boosheid is één van de fysieke reacties van het lichaam op gevaar: de adrenaline stijgt, soms in een ‘split second’, en maakt daarmee het lichaam klaar om te vechten of te vluchten  of  juist doodstil te blijven zitten (verstijven als een konijntje in de koplampen). Alle energie gaat naar die organen en spieren die je hierbij het hardst nodig hebt. Je kunt hier meer over lezen op mijn pagina: “Het verwerken van een schokkende gebeurtenis.”

Boosheid heeft in eerste instantie dus een functie: het beschermt je tegen een mogelijke bedreiging. Zonder de tijd te nemen om na te denken maakt je lijf zich klaar, want soms telt elke seconde.

Deze post gaat echter over situaties, waarin je boosheid t.o.v. je partner géén functie meer heeft. Als het goed is heb je de vorige blogs gelezen en de daar beschreven stappen van stilstaan en uitzoeken al doorlopen. Je bent ook al bezig geweest met inzien hoe je partner en je relatie werkelijk is. En je hebt daadwerkelijk consequenties getrokken uit dit alles.

Blijvende boosheid

Boosheid die geen functie meer heeft is als vergif in je lijf. Je slaapt er slecht van, je kunt niet meer blij zijn en genieten, je spieren zijn voortdurend gespannen. Je vergiftigt niet alleen jezelf maar ook de sfeer om je heen. Andere mensen vinden je niet meer zo leuk en gezellig. En dan blijkt vaak dat het nog niet zo eenvoudig is om die boosheid los te laten. De boosheid is een verharding geworden. Een muur waarachter je je verschanst.  Je hebt je hart op slot gezet.

Misschien omdat je je nooit meer wil laten kwetsen. Maar is dat realistisch? Ga je ook nooit meer de straat op omdat je wel eens overreden zou kunnen worden door een auto?

Ook kan het zijn dat je je boosheid niet goed geuit hebt en dat die naar binnen geslagen is. Daar kun je behoorlijk depressief van worden. Het kost namelijk ongemerkt nogal wat energie om boosheid te onderdrukken.

Bij het onderstaande heb ik het expliciet over een situatie waarin er geen sprake meer is van verraad in welke vorm dan ook. Waarin de boosheid dus geen functie meer heeft. Want als het verraad voortduurt is boosheid niet iets waar je vanaf moet komen, maar een adequate reactie!

Dus als je boosheid nog blijft, terwijl die geen functie meer heeft, dan is het belangrijk die boosheid te onderzoeken.

De boosheid onderzoeken

Zoals je kunt zien in de afbeelding hiernaast van het Gottmaninstituut is boosheid vaak maar het topje van de ijsberg. Boosheid kan een uiting zijn van een heleboel emoties, die zich minder makkelijk laten uiten dan boosheid.  Ik noem er een aantal: angst, verlegenheid, beschaamdheid, overrompeld zijn, verdriet, aangevallen voelen, alleen voelen, teleurstelling, je beledigd voelen, uitputting, stress, schuld, je betrapt voelen, verveling, wantrouwen etc. En hiermee is de lijst nog lang niet volledig.

Kwetsbaarheid

Vaak zijn deze gevoelens moeilijker te uiten dan boosheid. Boosheid geeft je immers nog het gevoel van kracht en actie. Als je de genoemde onderliggende gevoelens zou uiten, zou je je heel kwetsbaar voelen. En dat is wat mensen vaak willen voorkomen.

Soms ook zijn mensen bang dat ze klein worden of de mindere zullen zijn als ze zich kwetsbaar opstellen. Dat de ander dan ”wint”. Of ze denken dat ze te weinig voor zichzelf opkomen.

Dat zijn allemaal gedachtenconstructies. Een relatie gaat niet over winnen of verliezen, over meer of minder. Een relatie gaat over contact. En het is moeilijk om contact maken als jouw deur dicht blijft of je vuist gebald…

Voor vergeving en voor het loslaten van je boosheid is het dus nodig, dat je je eigen kwetsbaarheid erkent en laat zien. Dat je uitzoekt welke gevoelens er nog onder je boosheid zitten. En dat je die uit en bespreekbaar maakt. Hopelijk heb  je dat ook al gedaan in alle voorgaande stappen. Je moet het blíjven doen: je kwetsbaar naar elkaar toe opstellen blijft noodzakelijk in elke relatie. Het is de voorwaarde voor echt contact.

Die kwetsbaarheid is dus ook noodzakelijk voor de partner, die het verraad gepleegd heeft. Soms ontstaat boosheid juist omdat die partner zich níet kwetsbaar op wil stellen…

Hoe laat je je boosheid los?

Als de boosheid, ondanks al het uiten ervan, toch iedere keer blijft opvlammen, dan ben je misschien in een patroon terecht gekomen. Je hebt jezelf als het ware geprogrammeerd om te verharden en boos te worden, zodra je je partner ziet. Er is zo vaak adrenaline in je opgelaaid dat inmiddels je hele stresssyteem van slag is. Dan is het zaak om eerst eens goed voor jezelf te gaan zorgen en de spanning uit je lijf kwijt te raken.

Daar zijn een aantal manieren voor:

Bewegen

Als je je boosheid onderdrukt, is het goed om te gaan bewegen. Niet te fanatiek, want dan maak je opnieuw adrenaline aan. Gewoon letterlijk in beweging komen kan erg goed helpen om ook psychisch weer in beweging te komen. Misschien dat je dan eerst alsnog die boosheid voelt, die naar buiten wil. Daar zijn allerlei manieren voor te vinden: een boksbal, hardlopen, een boze brief schrijven.

Verzachten

Eigenlijk moet je bij het loslaten van je boosheid als het ware je systeem, dat geprogrammeerd is geraakt door de schok of door langdurige alertheid, herprogrammeren. Ik ben geen neuroloog, maar ik kan me voorstellen dat je hersenen in het contact met je partner automatisch de route naar schrik, walging of woede zijn gaan ontwikkelen.

Daarom is het nu belangrijk om elke keer als de boosheid oplaait, iets te doen of op te zoeken wat jou verzacht t.o.v. je partner. Mildheid en tederheid zijn tegengif tegen adrenaline. Denk bv maar eens aan een baby… en registreer wat dat met jezelf doet: de spanning verdwijnt uit je lijf, je krijgt een glimlach op je gezicht.

Je kunt iets liefs tegen jezelf zeggen of je partner vragen om je even vast te houden. Ook kan het helpen om mindfulnessoefeningen te gaan doen rond het thema ‘mildheid”. Op you tube kun je van alles vinden. Wij raden altijd Edel Maex aan- een Vlaamse psychiater en boeddhist, die een mooie cd heeft gemaakt met oefeningen voor het omgaan met emoties.

Stoppen met zelfkwelling

Een ander belangrijk aandachtspunt is stoppen met jezelf te kwellen. Misschien heb je de neiging om steeds maar weer terug te denken aan hetgeen er gebeurd is. Je blijft de film maar in je hoofd afspelen. Daarmee kwets je jezelf steeds opnieuw. Het wordt nu dus tijd om jezelf daarin te begrenzen. Daar is natuurlijk een simpele manier voor: elke keer als je merkt dat je dat doet, zoek je afleiding. Maar dat heb je wellicht al geprobeerd.

Visualiseren wat jij nodig hebt

Een alternatief is dat je stil gaat staan bij wat jij nodig hebt. Ga op een rustige plek zitten en haal een aantal keren diep adem, sluit je ogen en visualiseer jezelf in de toekomst als tot rust gekomen, gelukkig en tevreden.  Kijk welke beelden er spontaan opkomen. En kijk waar je dan bent, wat je doet of niet doet, wat je verlangen is, waar je partner is en wat die doet of niet doet. Sta stil bij alle details, die er voor jouw gevoel toe doen. En neem daarna je lijf waar, voel welke spieren er ontspannen, wat er met je ademhaling gebeurt. Misschien ontstaan er hele dialogen met je partner, of misschien zeggen jullie niets. Het kan echt helpen om helemaal te zien welke woorden en welke houding van jouw partner jou goed zouden doen.

In dat geval is het belangrijk je partner daarna te vertellen over deze visualisatie. Misschien kunnen jullie samen jouw film tot leven brengen.

Je eigen leven weer opnemen

Het kan ook zijn dat dat je partner in jouw visualisatie helemaal niet aanwezig is. Dat je iets voor jezelf doet, waar je al een hele tijd niet aan toe gekomen bent.

Misschien ben je door het verraad zo opgeslokt geweest, dat al het andere ervoor heeft moeten wijken. Misschien heb je je ziek gemeld op je werk, nachtenlange gesprekken gevoerd met je partner, weinig geslapen, geen aandacht meer gehad voor vrienden en familie… het wordt nu tijd om je te realiseren dat het leven intussen gewoon doorgaat. Het leven… en dus ook jouw leven. Hoe ernstig ook, er is mee in jouw leven dan alleen je relatie.

Dus ga weer aan de slag. Zoek vrienden en vriendinnen op om leuke dingen te gaan doen en het ju eens níet over jullie problemen te hebben. Onderzoek je eigen ontwikkeling: waar sta je? Waar ben je aan toe? Een vakantie? Een nieuwe bijscholing? Iets op het gebied van hobbies?

Rol van je partner

In dit proces van je boosheid loslaten en je hart weer openen,  kan je partner een belangrijke rol spelen.

Spijtbetuigen én veranderen

Het belang van spijtbetuigen is al eerder aan de orde geweest. Dat is geen eenmalige gebeurtenis. Het is belangrijk dat je regelmatig aan je partner merkt dat h/zij spijt heeft van de pijn die jou is aangedaan.

Een partner die echter alleen nog maar in de schuldbewuste rol gaat zitten, is niet aantrekkelijk. Die biedt geen Tegenover meer. Schuldbewustzijn is prima, maar heeft geen nut als het niet leidt tot ander gedrag en een ander bewustzijn.

Niet iedere partner blijkt meteen bereid om tot zelfonderzoek over te gaan en zelf te willen begrijpen waarom h/zij tot het verraad is overgegaan. Zoals al in een andere post beschreven, is dat echter noodzakelijk. Hij of zij kan daardoor zichzelf beter leren kennen en zichzelf ook de vraag stellen of het verraad in de eigen ogen ook zo ernstig is als in de ogen van de partner. Het helpt enorm als je ziet dat je partner met dat zelfonderzoek bezig is en blijft…

Zelf het onderwerp aansnijden

En het helpt dus ook als je partner daar – steeds als h/zij daar zelf over nagedacht heeft of iets ontdekt heeft – daar uit zichzelf met jou over begint. Veel schuldbewuste partners kaarten zelden zelf het hot item van het verraad aan. Ze laten de situatie het liefst zo snel mogelijk achter zich. En als het even rustig is, hoeden ze zich om er weer over te beginnen.

Jammer. Want het zou zo helpen als ze regelmatig hun partner deelgenoot maken van hun eigen gedachten en gevoelens.

Jou begrenzen

Dat wil echter niet zeggen dat je partner altijd maar beschikbaar moet zijn om het er met jou over te hebben. Het is op een gegeven moment ook belangrijk dat je partner jou begrenst. Dat h/zij aangeeft: nu eens even níet erover praten. Of ook:”Dit pik ik niet van jóu. Ik ben fout geweest, maar dat geeft jou geen recht om mij te kleineren of je boosheid op mij bot te vieren.” Als je partner een schuldig doetje wordt dat alleen nog maar bezig is om het jou naar de zin te maken, ontstaat er een ongelijkwaardige relatie. En dat doet niemand goed.

Soms helpt het ook als ieder nadenkt over hoe je het goed kunt maken. Vaak heeft de ene partner een concrete actie uitgehaald, die de zaak aan het rollen heeft gebracht, bv door vreemd te gaan. Vaak was er echter daarvoor ook al iets aan de hand: de andere partner wou bv al langere tijd niet meer vrijen of had zich anderszins in zichzelf teruggetrokken. Beiden kunnen dan nadenken over een symbolische actie om het eigen aandeel te erkennen en iets goed te maken. Het liefst natuurlijk door zelf en samen te veranderen.

Soms kan het daarbij helpen als de ”schuldige partner” de ander iets geeft wat hem/haar echt moeite kost, zodat blijkt dat je er echt iets voor over hebt. Of dat je dat allebei doet. Een symbolische compensatie voor de pijn, die je de ander – bewust of onbewust – hebt aangedaan. Dat kan in de vorm van een concreet cadeau of door samen een ritueel te verzinnen.

Tenslotte

Wat je ook doet: de relatie wordt nooit meer zoals die was en dat is maar goed ook. Want anders zou de hele ellende zich kunnen herhalen.

Jullie zijn, als het goed is, door het hele gebeuren namelijk allebei gegroeid en dus groeit – als het goed is – jullie relatie mee.

 

 Lees ook:Verraad en vergeving (1);  Omgaan met emoties na verraad (2);                       Bewust verraad (3); Rouwen na verraad (4); Zelfonderzoek na verraad (5); Dialoog na het verraad (6); Je partner vergeven na verraad (7); Je hart weer openen (9)

Marike de Valk is Gestalttherapeut en geeft individuele, relatie- en gezinstherapie in Beuningen bij Nijmegen samen met haar collega Wilfried Sluys. Op haar site: https://www.mv-gestalttherapie.nl legt ze haar werkwijze uit. In haar blog (https://www.relatietherapie-nijmegen/blog/) schrijft ze over alles wat met partner- en gezinsrelaties te maken heeft. Ze geeft daar ook lezingen over. Ze is te bereiken via het contactformulier op haar sites of via 024-6751742. Hier kun je je gratis abonneren op haar blog: abonneer op blog.

PS De typering in mannen en vrouwen is een stereotype, een generalisatie. Die zijn weliswaar niet voor niets ontstaan, maar daarom hoeft niet iedereen er precies aan te voldoen. Vandaar dat de persoonlijke voornaamwoorden ‘hij’ en ‘zij’ in mijn blogs over iedereen kunnen gaan.

 

 

Je partner vergeven na verraad is misschien wel het moeilijkste wat er bestaat. In het begin moet je er misschien niet aan dénken. Pas als alle stappen in het verwerkingsproces zijn doorlopen: als je je emoties geuit hebt, als jullie samen en apart onderzoek hebben gedaan naar de factoren, die tot dit verraad geleid hebben; als jullie met elkaar de dialoog zijn aangegaan om tot nader begrip te komen en als je gerouwd hebt om het verraad en het moeten opgeven van je illusie over je relatie… Pas dan begin je toe te komen aan het thema vergeving.

Maar wat is vergeven en waarom zou je dat doen?

Vergeven is niet: vergeten of bagatelliseren

Het idee alleen al van ”vergeven” geeft mensen soms het gevoel dat ze zichzelf te kort doen. Ze vragen zich af of ze zichzelf nog wel serieus nemen, als ze ”dit allemaal maar pikken” van een partner.

Om misverstanden te voorkomen, lijkt het me daarom goed om eerst even stil te staan bij wat vergeven níet is.
Vergeven is niet hetzelfde als alles maar pikken. Het is wel degelijk belangrijk om stil te staan bij wat er gebeurd is en stil te staan bij wat dat voor jou en jullie relatie betekent.

Vergeven van je partner is ook niet het gebeuren afzwakken of bagatelliseren, om er maar geen last van te hebben.

En vergeven is dus al helemaal niet: alles onder vloerkleed vegen en maar vergeten wat er gebeurd is. Alsjeblieft niet! Je zou een grote kans laten liggen om hier zowel samen als ieder apart van te leren!

Bij alle drie deze handelwijzen (alles maar pikken, afzwakken of vergeten)  zou je zowel jezelf als je partner niet erg serieus nemen. Je houdt dan eigenlijk jezelf voor de gek. Verraad is ernstig, je voelt het in je lijf. Het vraagt – of je nu wil of niet – jullie aandacht. Je zult er alleen én samen iets mee moeten. Daarom is het hele verwerkingsproces, in voorgaande posts beschreven, ook zo noodzakelijk.

Maar wat is vergeven dan wél? En waarom is het zo belangrijk?

Afzien van wraak en vergelding

Soms blijf je ondanks het hele verwerkingsproces de behoefte voelen om het je partner betaald te zetten. Je kunt niet overstag. Misschien ben je opgevoed met het idee van ”oog om oog, tand om tand”. Misschien ben je een vechter en voelt het als verliezen als je je overgeeft. Of misschien denk je dat je pas van je pijn af kunt komen, als  je partner ook eens voelt hoe het is om verraden te worden.

Het risico van een wraak- of vergeldingsactie is echter dat je partner hetzelfde gaat denken en dat jullie zo in een neerwaartse spiraal terecht komen. Er kan een soort psychologische oorlogsvoering ontstaan, die soms ontaardt in huiselijk geweld. Of uitmondt in een vechtscheiding.

Vergeving is van oudsher bedoeld om dit risico op een geweldsspiraal te doorbreken of – liever nog – te voorkomen. De theoloog Ruard Ganzevoort geeft dan ook als definitie: ”Ik zie vergeving als het erkennen van de schuld van de ander en het afzien van het recht op wraak of vergelding.”

Vergeven is een woord uit de wereld van religie en geloof, dat gelukkig de laatste tijd ook in de psychologie weer aandacht krijgt. Wat mij betreft is het een centraal begrip in relatietherapie. Ik ben er namelijk van overtuigd dat mensen gelukkiger worden als ze leren dat vergeven een betere optie is dan wraak of vergelding. En dat vergeving een positieve invloed op relaties en op alle betrokken kinderen kan hebben:

Als partners zouden leren om elkaar te vergeven, zou dat vele (v)echtscheidingen helpen voorkomen.

Geen enkele relatie is volmaakt

Naast het afzien van wraak en vergelding vraagt vergeving ook dat je accepteert dat geen enkele relatie volmaakt is. En ook nooit zal kunnen zijn. Gewoonweg omdat geen enkele mens volmaakt is. Jij zelf niet. Je huidige partner, die jou verraden heeft, niet. En een eventuele nieuwe partner, mocht je daar al over nadenken, ook niet.

In welke relatie dan ook: confrontaties met beperkingen van jouzelf en je partner horen erbij. Verraad in kleine of grote vorm komt in elke relatie voor. Pijn en teleurstelling daarover horen erbij en zijn niet te vermijden. Daarom hoort bij vergeving ook altijd een periode van rouwen: je relatie of je partner blijkt toch niet helemaal zo te zijn als je dacht. Er sterft een verwachting of een illusie.

Een tijd geleden hadden we een wanhopig stel in therapie. Het was voor elk van hen hun derde huwelijk. Het ging weer niet goed, maar ze zagen er tegenop om voor de derde keer te moeten scheiden. Ze hadden inmiddels zelf de ervaring opgedaan dat er in iedere relatie wel íets is. Dit keer wilden ze leren om daar mee om te gaan. en gelukkig hebben we hen daarbij kunnen helpen.

Als je gelooft dat het gras bij de buren altijd groener is, kun je niet gemakkelijk vergeven. Dan denk je dat je jezelf tekort doet, als je niet voor dat groenere gras gaat. Daarom is het belangrijk om te leren inzien en accepteren dat geen enkele relatie volmaakt is. Dat aan elke relatie gewerkt moet worden en dat elke relatie zijn eigen portie aan pijn en teleurstelling met zich meebrengt.

Ik hoorde daar laatste een grappige en relativerende opmerking over:

Het gras bij de buren moet net zo goed gemaaid worden.

Slachtofferrol loslaten

Misschien betrap je jezelf er regelmatig op dat je in de slachtofferrol schiet. Je partner krijgt de schuld van al jouw ellende. Het leven overkomt je en je hebt niet meer het gevoel dat je zelf keuzes kunt maken, zelf iets aan de situatie kunt veranderen.

Soms draagt een omgeving daar ook aan bij. We horen regelmatig verhalen over familie of vrienden, die maar niet begrijpen dat je ”het nog steeds pikt”. Of dat je hem of haar ”er mee weg laat komen”. Ze blijven zou zien als slachtoffer en je partner als dader. Soms draag je daar overigens zelf ook aan bij door niet jouw eventuele eigen aandeel te benoemen.

Door in de slachtofferrol te blijven, geef je echter het heft uit handen. Je kunt uit die slachtofferrol stappen door jezelf bij elkaar te rapen en te zeggen: ”Oké, dit verraad is allemaal heel erg en pijnlijk, maar wat ga ik er nu mee doen? Wil ik me de rest van mijn leven hierdoor laten bepalen? Wil ik de rest van mijn leven en relatie de zielige partner zijn, die zoveel is aangedaan?”

Je zoekt  je eigen kracht weer op en gaat nadenken over wat jíj nu verder wil in de gegeven situatie.

Het loslaten van je slachtofferrol is een vóórwaarde om te kunnen vergeven.

Een plek in je levensverhaal

Ik las ergens: vergeven is het opgeven van de hoop dat je het verleden ongedaan kunt maken.

Hoewel het vergeven op zich volgens mij pas daarna komt, is dat opgeven van die hoop wel nodig. Het is nodig om dit stukje geschiedenis te accepteren als onderdeel van jouw leven. Jij hebt het meegemaakt, het hoort vanaf nu bij jouw levensverhaal. Er zal voortaan een periode in jouw tijdslijn zijn van vóór het verraad en van daarna. Je kunt dat niet meer ontkennen. Net als andere belangrijke gebeurtenissen maakt het jou tot wie je bent.

Een vierde voorwaarde voor vergeving is volgens mij dan ook dat je het hele verraad – of welk gedrag dan ook vergeven moet worden – een plek hebt gegeven in jouw eigen en jullie gezamenlijke geschiedenis. Je hebt alles doorgewerkt en verwerkt. Nu rest je nog om het je partner daadwerkelijk te vergeven.

Vergeven komt aan het eind van een proces

Vergeven van je partner vraagt dus veel voorwerk.  Zoals in de inleiding van deze post al beschreven, komt vergeving van je partner pas aan de orde na een heel proces van allerlei stappen.

Na dat hele proces zijn er uiteindelijk twee wegen mogelijk: je kunt zo gekwetst zijn en blijven dat je niet meer dezelfde mate van verbinding en intimiteit met hem/haar kunt verdragen. Ergens is er iets beschadigd, je muur blijft opgetrokken. Er is een afstand die je niet meer wil overbruggen. Vaak zeggen mensen dan:”Mijn gevoel is weg”. Je wil en kunt je partner niet vergeven. In je hele lijf voel je daar verzet tegen. Deze weg leidt vaak uiteindelijk tot scheiding.

De andere weg is dat je ondanks alles van hem/haar houdt. Je wil voelen dat het weer stroomt tussen jullie. Je wil het hele verraad achter je laten. Niet door te doen alsof er niets gebeurd is, maar door ervan te leren en er aan te groeien. Je wil je hart weer open zetten. Je wil je partner vergeven.

Kiezen om te vergeven

De keuze of je wil vergeven, kan voortkomen uit jouw gevoel van waarden en normen. Wellicht ben je opgevoed met een levensvisie, waarin mensen altijd weer recht hebben op een herkansing.  Misschien vind je het niet goed van jezelf als je haatdragend blijft.

Het kan ook zijn dat je een levensvisie hebt waarin liefde een belangrijke rol speelt. Het is niet moeilijk om van iemand te houden, als alles goed gaat. Maar van iemand blijven houden als je je zó verraden hebt gevoeld, dat is moeilijker. Het kan zijn dat je die liefde toch bent blijven voelen. Zoals je ook van je kind kunt blijven houden, ook al heeft die  heel erge dingen gedaan. Het kan ook zijn dat je bewust die liefde in jezelf weer op wil zoeken en een kans wil geven.

Tenslotte kan het zijn, dat je kiest voor vergeving van je partner omdat je merkt dat de boosheid zowel jouzelf als jullie relatie geen goed doet. Boosheid, die geen functie meer heeft, kan je  doen verbitteren of verzuren. Daarmee geef je de verantwoordelijkheid voor je eigen leven uit handen. Je hebt dan meer een psychologisch motief om te vergeven.

Vergeven van je partner gaat over verbinding

Veel definities over vergeven benadrukken dat je er zelf last van blijft houden als je niet vergeeft. Dat je je dan op de één of andere manier gevangen laat houden. Dat is ongetwijfeld waar.

Voor mij heeft vergeven echter niet alleen met jezelf maar juist ook met jouw relatie tot die ander, in dit geval je partner,  te maken. Het gaat erom hoe jij jezelf weer tot hem of haar wilt gaan verhouden. Je vergeeft niet om er zelf beter van te worden.

Je vergeeft omdat je het contact met je partner weer wilt herstellen.

Boosheid loslaten en je hart weer openen

Vergeven is  de laatste stap in het verwerkingsproces. Het is niets meer of minder dan je boosheid loslaten en je hart weer openen. Vergeven is een besluit én een proces. Het vraagt een bewuste keuze, maar vervolgens weet je niet of het je lukt. Je moet er soms hard voor werken.

Je weet het echter als het zover is: dan kun je naar hem of haar kijken zonder dat je keel dichtknijpt en zonder dat je een steek in je maag voelt. Zonder wrok of boosheid. Je voelt je zachter. De spanning uit je spieren verdwijnt. Je hart staat weer open.

Vergeving van je partner is:  je boosheid loslaten en je hart weer voor hem/haar openen.

 

In een volgende post ga ik nader in op hoe je je boosheid los kunt laten en hart weer kunt openen en hoe je partner daarin een rol kan spelen.

 

Lees ook: Verraad en vergeving; Zelfonderzoek na verraad ; Bewust verraad ; Dialoog na het verraad ; Rouwen na verraad ;

 

______________________________________________________

Marike de Valk is Gestalttherapeut en geeft individuele, relatie- en gezinstherapie in Beuningen bij Nijmegen samen met haar collega Wilfried Sluys. Op haar site: https://www.mv-gestalttherapie.nl legt ze haar werkwijze uit.
In haar blog (https://www.relatietherapie-nijmegen/blog/) schrijft ze over alles wat met partner- en gezinsrelaties te maken heeft. Ze geeft daar ook lezingen over. Ze is te bereiken via het contactformulier op haar sites of via 024-6751742.
Hier kun je je gratis abonneren op haar blog: abonneer.

 

 

 

 

 

______________________________________________________
Marike de Valk is Gestalttherapeut en geeft individuele, relatie- en gezinstherapie in Beuningen bij Nijmegen met haar collega Wilfried Sluys. Op haar site: https://www.mv-gestalttherapie.nl legt ze haar werkwijze uit. In haar blog (https://www.relatietherapie-nijmegen/blog/) schrijft ze over alles wat met partner- en gezinsrelaties te maken heeft. Ze geeft daar ook lezingen over. Ze is te bereiken via het contactformulier op haar sites of via 024-6751742. Hier kun je je gratis abonneren op haar blog: abonneer op blog.

 

Deze post gaat over de dialoog na het verraad: de manier waarop je het beste met met elkaar gesprekken kunt voeren. Oók als je je verraden voelt.

In de vorige twee blogs heb ik het gehad over soorten verraad en over bewust verraad. Ik heb beschreven hoe het noodzakelijk is dat zowel de verrader als de partner zelf op onderzoek uitgaan om antwoord te krijgen op de vraag naar het waarom van het verraad. Na dit noodzakelijke zelfonderzoek komt nu dus de volgende stap: de dialoog na het verraad.

Dialoog na het verraad gaat om begrip

In de dialoog na het verraad gaat het erom dat beide partners om beurten aan elkaar vertellen wat ze ontdekt hebben in hun zelfonderzoek en elkaar daarin proberen te begrijpen. Waarbij het van groot belang  is je te realiseren dat begrijpen niet hetzelfde is als het met de ander eens zijn!

Voor begrip is het noodzakelijk dat je je in de ander verplaatst. Je probeert de situatie te zien vanuit zijn/haar beleving of ervaring. En vanuit zijn/haar referentiekader. Een referentiekader wordt gevormd door iemands levenservaring en visie, inclusief waarden en normen.

Laten we beginnen met een veel voorkomend:  je ontdekt dat je partner regelmatig tegen je gelogen heeft. Je spreekt hem hierop aan en vraagt hem waarom hij dat doet. Hij legt je uit dat hij de waarheid te kwetsend vond en dat hij jou daartegen wou beschermen. Hij is zo ook opgevoed: bij hem thuis vertelde je elkaar geen dingen die moeilijk waren. Je vertelde dan een leugen, om bestwil. Zijn uitleg verklaart zijn gedrag. Je kunt hem begrijpen. Zelfs al heb je daar zelf een heel andere mening over.

Je partner heeft recht op deze mening. Het is zelfs belangrijk dat je zijn mening respecteert. Er is namelijk geen wet die mensen leugens om bestwil verbiedt, tenzij ze onder ede verhoord worden.
Je hoeft het er echter niet mee eens te zijn. En het is alleen maar verhelderend als jij hem laat zien wat zijn gedrag met jou doet en hem vertelt wat jóuw mening over leugens om bestwil is.  Dan kunnen jullie vervolgens samen constateren dat jullie hierover van mening verschillen. En dat dit verschil in mening en beleving pijn en problemen oplevert in jullie relatie.

Dat is het doel van een dialoog na het verraad: dat je elkaar leert begrijpen. Dat je je in elkaars situatie verplaatst en je partner begrijpt vanuít zijn of haar beleving en denkwijze. Jij zou het in zo’n situatie anders gedaan hebben. Maar jij bént ook iemand anders. Dat verschil erkennen is vaak een van de moeilijkste dingen in de dialoog na het verraad.

Schaduwkanten

Vaak is dit een belangrijk gevolg van verraad: je krijgt opeens een ander beeld van je partner. Je had nooit verwacht dat jouw partner zou kunnen liegen. Of dat hij/zij zo voor zichzelf zou kunnen gaan en jouw belang uit het oog zou kunnen verliezen. Je partner valt van zijn voetstuk en je weet even niet meer of je nog wel kunt houden van iemand die jou zo verraden heeft. Je ziet opeens iets van zijn of haar ”schaduwkanten”. En dat kan erg pijnlijk zijn.

Het is goed je te realiseren dat iedere mens schaduwkanten heeft. Niemand is volmaakt. Iedereen maakt fouten. Dat maakt de pijn niet minder, maar misschien wel dragelijker. Fouten zijn er om van te leren. Maar je kunt pas leren van je fouten, als je ze onder ogen hebt gezien. Soms is het daarvoor nodig dat je de pijn van je ”slachtoffer” ziet. Het ruiterlijk toegeven dat je fout bent geweest en daar spijt van hebt, kan het slachtoffer dan erg helpen om dit te verwerken.

Het is belangrijk om hierover met elkaar in gesprek te gaan.  Een gesprek om elkaar te begrijpen, niet om je gelijk te halen. Een dialoog, geen discussie.

Het onderzoek samen voortzetten

Vaak is het verstandig om in de dialoog na het verraad het onderzoek samen nog voort te zetten.

Waarbij je allebei zo eerlijk mogelijk bent en tot doel hebt om echt te begrijpen wat er is gebeurd en hoe de ander daar in staat. Je moet daarvoor allebei bereid zijn om je kwetsbaar op te stellen. Zonder je te verdedigen, zonder een muur op te trekken. Je probeert serieus naar elkaar te luisteren. Je vraagt net zo lang door tot je de ander echt goed begrijpt en de ander zich gehoord voelt.

Als die leugen om bestwil tegen jou gebruikt is, kun je je partner bijvoorbeeld vragen of het er echt alleen maar om ging dat hij jou niet wou kwetsen. Of dat hij ook geen kleur durfde te bekennen over zijn eigen gedrag. Of bang was dat jij een negatiever beeld van hem zou krijgen.

En misschien vraagt je partner op een gegeven moment wel of het wel klopt dat jíj altijd eerlijk bent. En moet jij jezelf onderzoeken en je realiseren dat jij ook wel situaties kent waarin je voor een leugen om bestwil kiest.

Overigens is deze laatste lijn van vraagstelling een gevaarlijke. Voor je het weet verval je in ”jij-bakken”. Je gaat elkaar dan beschuldigen van hetgeen je zelf beschuldigt wordt. Dat is niet de bedoeling. Zo’n vraag is dan ook alleen verstandig als je echt samen aan het proberen bent om je zelf en elkaar beter te leren kennen.

Conflict is kans om elkaar beter te leren kennen

Als het gesprek verder gaat, komen jullie misschien nog wel achter andere dingen. Wellicht denkt je partner niet alleen anders over leugentjes om bestwil, maar heeft hij sowieso een andere visie op wat je als partner allemaal wel en niet met elkaar deelt. Of kom jij tot de conclusie dat hij gelijk had en dat jij nu eigenlijk zou willen dat je de waarheid níet geweten had.

Net als conflicten is elke vorm van verraad dan ook een mogelijkheid om elkaar beter te leren kennen.

Vervolgens is het uiteraard wel belangrijk om te bespreken hoe jullie voortaan in je relatie met deze nieuwe inzichten en eventuele verschillen van mening omgaan. En uiteraard is het belangrijk om dit gesprek in dialoog-vorm te voeren. En niet te laten uitlopen op een Discussie met je partner.

 

Lees ook: Verraad en vergeving; Zelfonderzoek na verraad ; Bewust verraad ; Dialoog na het verraad ; Rouwen na verraad ; Boosheid loslaten; Je partner vergeven na verraad

 

______________________________________________________
Marike de Valk is Gestalttherapeut en geeft individuele, relatie- en gezinstherapie in Beuningen bij Nijmegen samen met haar collega Wilfried Sluys. Op haar site: https://www.mv-gestalttherapie.nl legt ze haar werkwijze uit. In haar blog (https://www.relatietherapie-nijmegen/blog/) schrijft ze over alles wat met partner- en gezinsrelaties te maken heeft. Ze geeft daar ook lezingen over. Ze is te bereiken via het contactformulier op haar sites of via 024-6751742. Hier kun je je gratis abonneren op haar blog: abonneer op blog.

 

In de vorige posts schreef ik over soorten verraad en over bewust en onbewust verraad. In deze post wil ik nader ingaan op het zelfonderzoek na verraad in de relatie, dat door beide partners gedaan kan worden.  En ook onderzoek naar de dynamiek in de relatie.

Zelfonderzoek door de ”verrader”

Zoals we in de vorige post concludeerden kun je dus eigenlijk alleen van bewust verraad speken als je partner willens en wetens ontrouw is geweest aan een gezamenlijke expliciete of impliciete afspraak. Of als hij/zij zich bewust voor je heeft afgesloten of bewust iets heeft verzwegen.

Het eerste wat dan ook moet gebeuren is checken of er sprake is van bewust verraad. Daarvoor zal de verrader heel eerlijk moeten zijn en de verantwoordelijkheid voor zijn gedrag moeten nemen door bereid te zijn tot zelfonderzoek. Was het alleen om zijn vrouw te ontzien dat de man niet vertelde dat hij porno keek ? Of was hij ook bang dit gedrag op te moeten geven?

Was de vrouw echt alleen bezorgd over haar man? Of wou ze ook zelf niet stilstaan bij de vraag of ze haar eigen normen en waarden had overschreden? Of wou ze dat spannende contact met die collega niet kwijt?

Was de man die teveel dronk ook echt alleen bezorgd om zijn partner of wou ook hij zichzelf niet onder ogen komen en zijn verslaving niet toegeven?

Was de vrouw alleen bezorgd over haar vriendin of vond ze zichzelf te onbelangrijk om haar gevoelens te delen en maakte die gedachte juist deel uit van haar depressie?

Dit zelfonderzoek is vaak lastig. Het kan pijnlijk zijn en veel schaamte oproepen. Jezelf onder ogen komen is nooit prettig. Maar je kunt er veel door leren over jezelf. Je brengt hierdoor blinde vlekken van jezelf in kaart. En precies die zelfkennis kan een herhaling van dit gedrag helpen voorkomen en de relatie helpen verbeteren.

Zelfonderzoek door de bedrogen partner

Ook de bedrogen partner moet zichzelf onderzoeken en zich afvragen wat het verzwijgen/blokken over hem- of haarzelf zegt. Waarom heeft je man behoefte aan porno? Wat vindt hij daar dat hij niet vindt in jullie seksuele relatie? En wat is je eigen visie op porno kijken? Wat roept dat bij jou aan gevoelens en eventuele veroordeling op, waardoor je man je dat niet gewoon verteld heeft?

Zegt het iets over jou als je vrouw stiekem uit is gegaan en gezoend heeft met een collega? Waarom heeft ze je niet al in een vroeger stadium verteld dat ze gevoelens voor hem/haar had? Ben je misschien snel jaloers, dat ze dit soort dingen maar niet benoemt? Wat vindt ze bij die collega wat ze niet bij jou vindt en kennelijk toch zo belangrijk dat ze het stiekem gaat doen?

Onderzoek naar de relatie

Niet elk bewust verraad zegt per definitie iets over de relatie. Zoals vreemdgaan niet per definitie betekent dat er iets mis is in de relatie. Toch is het wel belangrijk om die mogelijkheid te onderzoeken.

Want hoe komt het dat dit soort belangrijke zaken niet bespreekbaar blijken in jullie relatie? Voeren jullie misschien nooit gesprekken, waarin kwetsbare zaken aan de orde kunnen komen? Hebben jullie misschien niet geleerd om effectief om te gaan met een verschil van mening, zonder dat het ruzie wordt? Zijn jullie niet (meer) elkaars beste vriend(in), met wie je belangrijke ervaringen vertelt en deelt? Of zijn jullie dat misschien nooit geweest? En zou je dat wel willen?

Ben jij misschien als die man, die zo bang is geworden van  de scherpe tong van zijn vrouw, dat hij heel veel lastige onderwerpen vermeed? Geen excuus voor hem, maar wel een aandachtspunt voor zijn vrouw.
Of lijk jij op die vrouw, die zo bang was voor de woede-uitbarstingen van haar man, dat ook zij zich maar steeds aanpaste en niet of niet duidelijk genoeg vertelde hoe moeilijk ze het er mee had. Tot hij op een dag huis kwam en zij vertrokken was….

Zijn er patronen in jullie relatie geslopen zijn, die over de houdbaarheidsdatum heen zijn en nodig herzien moeten worden?

Onderzoek is – na het uiten van de woede en van de gevoelens van verraad- de eerste stap op weg naar begrip, genoegdoening en uiteindelijk wellicht vergeving.

 

Lees ook: Verraad en vergeving; Zelfonderzoek na verraad ; Bewust verraad ; Dialoog na het verraad ; Rouwen na verraad ; Boosheid loslaten ; Je partner vergeven na verraad; Je hart weer openen

______________________________________________________
Marike de Valk is Gestalttherapeut en geeft individuele, relatie- en gezinstherapie in Beuningen bij Nijmegen samen met haar collega Wilfried Sluys. Op haar site: https://www.mv-gestalttherapie.nl legt ze haar werkwijze uit. In haar blog (https://www.relatietherapie-nijmegen/blog/) schrijft ze over alles wat met partner- en gezinsrelaties te maken heeft. Ze geeft daar ook lezingen over. Ze is te bereiken via het contactformulier op haar sites of via 024-6751742. Hier kun je je gratis abonneren op haar blog: abonneer op blog.

Omgaan met emoties na verraad is geen sinecure. Die emoties kunnen namelijk ontzettend heftig zijn. Mensen kunnen er volledig door van slag raken.

Verraad hoort dan ook bij de meest ingrijpende gebeurtenissen in een mensenleven. Op de een of andere manier raakt verraad mensen tot in het diepst van hun ziel. En zeker als het verraad door de partner begaan is. Dat kan niet anders dan heftige emoties oproepen.

Immers, dat iemand die jij zo vertrouwde, je verraden heeft… dat is verbijsterend. Je kunt het niet geloven. Als je het hoort en je was er totaal niet op voorbereid, is de schok gigantisch. Als je al argwanend was geworden en het al begon te verwachten, is de schok misschien minder groot. Maar daarom doet het nog niet minder pijn.

Waaróm? Vraag je je af. Waarom heeft h/zij geen rekening met jou gehouden? Alsof jij niet bestaat! Alsof jij er niet toe doet! Dat is wel het laatste wat je van een relatie verwacht. Je verwacht dat je partner bij al zijn /haar besluiten zich automatisch afvraagt hoe dat voor jou zal zijn. Jou ”includeert”, deel maakt van zichzelf. Zoals ouders dat met een kind doen.

Bestaansrecht

”Alsof jij niet bestaat!” En: ”Alsof jij er niet toe doet!”

Die zinnetjes vertolken misschien wel het beste de pijn en de woede, die verraad op kan roepen. Verraad kan je aantasten in je gevoel er te mogen zijn en er toe te doen. Verraad raakt aan je gevoel van bestaansrecht. Daardoor raakt verraad je tot in het diepst van je ziel.

Maar gelukkig is wat je voelt is niet altijd de (gehele) waarheid. Meestal niet zelfs. En in dit geval van bestaansrecht al helemaal niet. Want natuurlijk houd jij recht op je bestaan. Puur alleen al om het feit dát je bestaat.

Veiligheid

Daarnaast raakt verraad aan ons gevoel van veiligheid. Als de dingen niet meer zijn zoals je dacht dat ze waren, waar kun je dan nog op vertrouwen? De grond lijkt onder je voeten weg te zinken. Zeker als je niets gemerkt hebt, niets in de gaten had. Als je je partner geloofd hebt, als hij/zij gelogen heeft. Je complete houvast lijkt verdwenen. Je bent even al je ijkpunten kwijt. Het is alsof je in het water gegooid bent, zonder nog te kunnen zwemmen.

Daarom is, naast het buitensluiten van de partner, het grootste issue over het algemeen dan ook het liegen. Of het nu gaat over vreemdgaan, vormen van verslaving, financiële kwesties, of wat dan ook: het ergste zijn het liegen en het buitensluiten van de partner.

Mensen die wel iets in de gaten hadden, voelen zich meestal minder aangetast in hun veiligheid. Ze hebben immers iets gemerkt en kunnen dus in ieder geval op hun eigen intuïtie vertrouwen. Sommigen hebben dat niet gedaan: ze hebben wel iets gemerkt maar dat voor zichzelf ontkend. Of ze hebben andere verklaringen gezocht voor wat hen opviel aan het gedrag van hun partner. Ze nemen zichzelf dan kwalijk dat ze niet beter naar zichzelf hebben geluisterd. En nemen zich ook voor dat in de toekomst wel te doen.

Anderen zijn wel op zichzelf blijven vertrouwen en hebben regelmatig vragen gesteld. Aangekaart wat er volgens hen niet klopte. Vaak zijn het ook deze vragen die uiteindelijk tot het blootleggen van het verraad leiden. Deze mensen zijn niet minder gekwetst en voelen zich niet minder verraden. Maar veiligheid is bij hen niet of minder het issue.

Overleven na verraad

Verraad raakt dus aan een hele diepe laag in jezelf. Een existentiële laag: een laag, die zowel de veiligheid als het recht van je existentie – je bestaan – raakt. Fundamenteler kun je niet geraakt worden.

Je lijf reageert daar dan ook onmiddellijk op. Nog voordat je dat allemaal kunt bedenken, komt je hele overlevingssysteem in actie. Er dreigt immers gevaar. Je vlucht-, vecht- of bevriessysteem komt in werking. (Fight, flight or freeze). Welke van de drie jouw lichaam kiest, is afhankelijk van jouw ervaringen en de manier waarop jouw lijf geconditioneerd is.

Sommige mensen kiezen meteen de aanval en worden ontzettend kwaad. Anderen vluchten: ze willen het verhaal niet horen, ze gaan weg uit de situatie, of ze bagatelliseren het gebeurde. En een derde groep mensen verstijft en komt in een soort shock. Ze sluiten de gevoelens in zichzelf af en reageren als een soort robot.

Verraad is een schokkende gebeurtenis

De ervaring van verraad is te vergelijken met de ervaring van een schokkende gebeurtenis. Het verwerken hiervan is niet eenvoudig. Je klunt hier meer lezen over het verwerken van schokkende gebeurtenissen.

Het is dus ook logisch dat de ervaring van verraad veel emoties op zal leveren. De eerste emoties na verraad hangen daarom samen met hoe bedreigend de situatie voor jou is en welke overlevingsmechanisme daar voor jou bij past. Uiteraard is de heftigheid van de emoties ook vaak recht evenredig met de aard van het verraad. hoe ernstiger het verraad, hoe heftiger de reactie.  En ook is er een verband met de onverwachtheid. Hoe onverwachter, hoe heftiger de reactie.

Wat je emoties ook zijn: het is belangrijk om ze goed te uiten en ze de ruimte te geven. Slik ze vooral niet in. Ook niet als je misschien bang bent daardoor je partner kwijt te raken. Ingeslikte emoties zorgen namelijk altijd later alsnog voor problemen. Zowel fysiek voor jouzelf als vaak ook in de relatie. Met het inslikken gaat de emotie namelijk niet weg. Die blijft allerlei reacties in je lijf organiseren net zo lang tot jij zelf het sein op ”veilig” zet. En die reacties kunnen op den duur leiden tot zowel lichamelijke als geestelijke klachten.

Omgaan met emoties na verraad

De manier waaróp je de emoties uit, is echter ook van belang. Dat emoties opkomen, is logisch en daar heb je ook geen controle over. Je kunt echter wel controleren hóe je je emoties uit. En dat is ook nodig. Niemand is gebaat bij nog meer beschadiging. En jouw pijn gaat niet weg als je je partner dan ook maar pijn doet. Wraak helpt niet. Iets kapot maken helpt niet.

Pijn – zowel fysiek als geestelijk – is een signaal. En het is belangrijk naar dat signaal te luisteren en het te onderzoeken. Het toe te laten.

Soms is het echter eerst nodig dat je lijf de enorme adrenalineboost – die ongetwijfeld ontstaan is – kwijt raakt. De emotie moet uit je lijf: door te schreeuwen, te huilen, te slaan en te schoppen… maar dan wel op een veilige manier. Wandelen, hardlopen, fietsen… allemaal heel belangrijk in die eerste dagen en ook later nog. Bewegen, zorgen dat de adrenaline verbruikt wordt.

Daarna is het belangrijk er echt bij stil te staan. Proberen zo precies mogelijk te voelen wát je zo raakt, wáárin je je zo verraden voelt. Realiseer je daarbij dat jij méér bent dan alleen dat gevoel. Het lijkt nu allesoverheersend, maar dat hoeft het niet te zijn.

Veel mensen zien maar twee mogelijkheden:  deze gevoelens onderdrukken of zich er door laten overspoelen. Er is echter een tussenweg: je kunt tussen deze twee uitersten door laveren, als een zeilschip tussen twee klippen.  Zo zegt Edel Maex dat.  Hij is een Vlaamse psychiater en boeddhist en heeft daar een mooie mindfulness-oefening voor: ”Bestaansrecht” geheten. Ik zou je aanraden om die oefening dagelijks te doen. Misschien ben je er eerst nog te ongeduldig voor, want het tempo in deze oefening is heel traag. Dan ga je eerst weer wandelen of hardlopen. En doe je daarna deze oefening.

Opnieuw: bestaansrecht en veiligheid

Door deze oefening laat je je gevoel toe, zonder je erdoor te laten overspoelen. Je geeft het gevoel bestaansrecht. En daarmee geef jij jezelf weer bestaansrecht.

En veiligheid. Want veiligheid is vooral: jezelf bestaansrecht geven en er op kunnen vertrouwen dat je zélf je bestaan veilig zult stellen. Als kind kon je dat niet. Als volwassene bepaal je zelf de keuzen, waarmee je je eigen bestaan veilig stelt.

Niet dat die keuzen altijd eenvoudig zijn. Of meteen helder. Maar elke keuze begint met jezelf en je gevoelens serieus te nemen, zonder je erdoor te laten overspoelen.

De schrik voor de verrader

We horen vaak dat de verrader ontzettend schrikt van de heftigheid én de duur van de emoties van de partner.  Vaak heftiger en langduriger dan de verrader van tevoren – zo hij/zij er al over nagedacht had – voor mogelijk had gehouden. Wat de meeste mensen namelijk niet beseffen is precies dat verraad raakt aan dat gevoel van bestaansrecht en veiligheid.

Toch heeft datgene wat hen dreef tot het verraad óók vaak met dat existentiële niveau te maken. Vaak zonder dat ze zich dat zelf zo bewust zijn. Voor de meeste verraders is het namelijk net zo min vanzelfsprekend om te verraden als voor hun partners. Dus wat hen er dan tóch toe gedreven heeft, is meestal eveneens behoorlijk fundamenteel. Uitzoeken wat dat dan was, is daarom van essentieel belang, zowel voor de relatie als voor elke partner. Hierover gaat een volgende post: Zelfonderzoek na verraad.

Lees ook: Verraad en vergeving; Zelfonderzoek na verraad ; Bewust verraad ; Dialoog na het verraad ; Rouwen na verraad ; Je partner vergeven na verraad

______________________________________________________

Marike de Valk is Gestalttherapeut en geeft individuele, relatie- en gezinstherapie in Beuningen bij Nijmegen samen met haar collega Wilfried Sluys. Op haar site: https://www.mv-gestalttherapie.nl legt ze haar werkwijze uit. In haar blog (https://www.relatietherapie-nijmegen/blog/) schrijft ze over alles wat met partner- en gezinsrelaties te maken heeft. Ze geeft daar ook lezingen over. Ze is te bereiken via het contactformulier op haar sites of via 024-6751742. Hier kun je je gratis abonneren op haar blog: abonneer op blog.

 

 

In een vorige blogpost schreef ik over verschillende vormen van verraad binnen de relatie. In deze post wil ik dieper ingaan op wat verraad is en het verschil tussen onbewust en bewust verraad.

Het woordenboek geeft als definities voor verraad:
– het schenden van trouw
– trouweloosheid
– samenzwering tegen
– uitleveren aan de vijand
– verklikken

In al deze begrippen klinkt de bewuste actie door. Toch zijn met name de eerste twee begrippen in de praktijk niet allemaal altijd even duidelijk. Wanneer heeft je partner zijn trouw geschonden? Hebben jullie dezelfde definitie van ‘trouw’? Hebben jullie het daar met elkaar over gehad? Of gaan jullie er van uit dat jullie hierin op één lijn zitten?

Stilzwijgende afspraken

Veel stellen die mijn collega en ik in relatietherapie zien, blijken geen expliciete afspraken met elkaar gemaakt te hebben over wat ‘trouw’’ voor hen betekent. En hebben dus ook niet met elkaar besproken wat ze van elkaar verwachten. Je zou kunnen stellen dat waar er geen expliciete afspraken zijn, deze ook niet geschonden kunnen worden. (Een argument dat inderdaad nogal eens ter verdediging  gebruikt wordt).

Er bestaat echter natuurlijk ook zoiets als ‘een stilzwijgende afspraak’.  Alle partners leren elkaar kennen en kunnen elkaar vrij snel ‘’lezen’’. Schnarch, relatietherapeut en seksuoloog, noemt dat met een grappig woord ‘mindmappen’: de ‘mind’ van je partner in kaart brengen.
Dus de meeste partners weten heel goed van elkaar wat voor de ander acceptabel is en wat niet.

Bewust verraad

Soms doet iemand daarom moeite om zich níet te laten lezen. Hij sluit zich af en verzwijgt dingen.
Hieronder vallen alle situaties waarin dingen verzwegen worden om maar geen slapende honden wakker te maken of om ‘de ander maar niet te kwetsen’. In feite beschermt de verrader hier vooral zichzelf door geen kleur te bekennen. Vaak durft  zo iemand zichzelf niet echt onder ogen te komen en sust hij/zij zichzelf. In feite pleegt hij zowel bewust verraad naar zichzelf als naar zijn partner.

Zoals die man die veel porno kijkt en dat voor zijn vrouw verzwijgt. Ze hebben het er nooit over gehad, maar hij voelt op zijn klompen aan dat ze zich verraden zal voelen als ze er achter zou komen. Hij gaat de confrontatie echter niet aan en vertelt het haar niet. 

Of de vrouw, die ontkent dat ze vreemd is gegaan met een collega, ook al vraagt haar man haar dat expliciet. Ze zegt tegen zichzelf dat hij dat niet zou kunnen verdragen en hem de ellende wil besparen.

Maar ook de man, die verslaafd is en dat verbergt voor zijn partner. Zogenaamd ook om hem/haar niet ongerust te maken.
Of de vrouw die haar vriendin niet lastig wil vallen met haar eigen sores en daarom niet vertelt dat ze zich depressief voelt.

Vaak blijkt dat juist het liegen of bewust verzwijgen als het meest pijnlijk wordt ervaren. De vertrouwensrelatie wordt daar het meest door geschaad.

Onbewust verraad

Verzwijgen is een bewuste handeling. Jezelf afsluiten hoeft dat echter niet te zijn: soms gebeurt dat bewust en soms niet. Sommige mensen hebben als een soort overlevingsstrategie geleerd om alles wat lastig is, meteen te blokken. Het komt niet of nauwelijks hun bewustzijn binnen, tot grote ergernis vaak van hun partner. Want hoe kun je nu iemand aanspreken op gedrag dat onbewust, reflexmatig, tot stand komt?

Iemand weet van zichzelf meestal achteraf wel of hij toch niet ergens iets heeft geregistreerd en dat snel heeft weggestopt.  En partners voelen over het algemeen haarfijn aan of de verrader eerlijk is of zijn eigen stoepje aan het schoonvegen is. In dat laatste geval is er sprake van bewust verraad. Eerlijkheid naar jezelf en naar elkaar is hierin het allerbelangrijkste.

Als duidelijk is dat iemand inderdaad onbewust lastige dingen blokt en uit de weg gaat, dan is het belangrijk om te onderzoeken waar dat door komt en wat je daar aan kunt doen.

Verschil in referentiekader

En tenslotte kunnen partners elkaar soms ook niet lezen als de referentiekaders té verschillend zijn.

Zo hadden we ooit een stel waarvan de man het heel normaal vond om de tandenborstel van zijn vrouw te gebruiken. Hij deed dat dan ook gedachteloos: hij pakte gewoon de tandenborstel die er lag, ongeacht of die nu van hem of van haar was. Zijn vrouw vond dat echter vies en had hem al regelmatig gezegd: ‘Hé, dat is míjn tandenborstel!’ Met zijn mond vol tandpasta knikte hij dan, zo van: ‘ja, dat weet ik.’

Toen ze na een paar keer steeds bozer werd en hem verweet dat haar wens op dit gebied kennelijk niet belangrijk was voor hem, vroeg hij verbaasd: ”Maar waarom word je daar nu zo boos om?’’  Hij begreep haar echt niet. Het paste compleet niet in zijn referentiekader dat zij dat niet zou willen hebben. Toen hem duidelijk werd, dat zij dat vies vond, voelde hij zich op zijn beurt verraden: ‘’Waarom ben je vies van mij? We zoenen elkaar toch ook?’’ Hier was dus duidelijk geen sprake van bewust verraad.

Verraad t.o.v. de ander is vaak ook verraad t.o.v. jezelf

Uit veel vormen van verraad blijkt dat iemand niet alleen verraad pleegt t.o.v. de partner maar ook t.o.v. zichzelf. Om iets aan een ander te kunnen bekennen, moet je immers ook jezelf onder ogen komen. en dat is vaak heel moeilijk.

Veel mensen sussen daardoor zichzelf, maken hun gedrag minder ernstig en proberen daarmee zichzelf gerust te stellen.

Het zal duidelijk zijn dat dit op de lange termijn meestal meer kwaad dan goed doet.

Lees ook: Verraad en vergeving; Zelfonderzoek na verraad ; Bewust verraad ; Dialoog na het verraad ; Rouwen na verraad ; Je partner vergeven na verraad; Je boosheid loslaten; Je hart weer openen

______________________________________________________
Marike de Valk is Gestalttherapeut en geeft individuele, relatie- en gezinstherapie in Beuningen bij Nijmegen samen met haar collega Wilfried Sluys. Op haar site: https://www.mv-gestalttherapie.nl legt ze haar werkwijze uit. In haar blog (https://www.relatietherapie-nijmegen/blog/) schrijft ze over alles wat met partner- en gezinsrelaties te maken heeft. Ze geeft daar ook lezingen over. Ze is te bereiken via het contactformulier op haar sites of via 024-6751742. Hier kun je je gratis abonneren op haar blog: abonneer op blog.

Een van de moeilijkste dingen in een relatie is om je partner te vergeven, nadat hij/zij je gekwetst of verraden heeft. In deze en een aantal volgende posts gaat het over allerlei aspecten van verraad en vergeving.

Buitensluiten van je partner

In een relatie verwacht je dat je partner rekening met jou houdt. Dat je deel uit gaat maken van elkaars systeem, ofwel ‘in elkaars systeem’ zit. Dat je je automatisch bij allerlei acties afvraagt, wat dat voor je partner zal betekenen. We noemen dat ook wel ‘includeren’. De ander hoort voortaan bij jouw leven: je bent niet meer alleen, je bent samen. En dat samen bepaalt mede de keuzes die je maakt.

Wat er precies bij dit samen hoort, is voor elk stel weer anders. Elk stel heeft zijn eigen afspraken, zijn eigen ‘codes’. Zowel uitgesproken als onuitgesproken.

Bij verraad wordt zo’n code geschonden. En daarmee wordt in de beleving van de verradene het ‘samen’ geschonden. Niet altijd bewust, zoals in een andere post zal blijken. Want de codes zijn niet altijd zo duidelijk en eenduidig. Maar dat maakt voor de eerste schok en pijn niets uit. Verraad is als je afspraken schendt, als je iemand zonder overleg uit dit systeem zet. Buitensluit. Uit contact gaat of niet echt het contact áángaat over gedrag dat zo’n code zal schenden.

Andere vormen van verraad

Vreemdgaan (in welke vorm dan ook) is misschien wel de meest bekende vorm van verraad. Er zijn echter allerlei manieren waarop je jullie gezamenlijke code kunt schenden. De bekende Amerikaanse onderzoeker van relaties en relatietherapeut John Gottman definieert naast vreemdgaan er nog 10. Tussen haakjes geef ik hier en daar mijn eigen nuancering:

1. Voorwaardelijk committment: ik blijf bij je totdat er iets of iemand leukers langs komt.
2. ‘Seksloze geheime affaires’: elke vriendschap met een ander, die je voor je partner verbergt, is verraad. Het verraad ligt nl in het verbergen. (Tenzij jullie afgesproken hebben dat je dat van elkaar niet wil weten.)
3. Iets stiekem achter je partners rug om doen, ook al is dit om conflicten te voorkomen. Of liegen om jezelf in een beter daglicht te stellen.
4. Met iemand een bondje vormen, bv met je moeder of je kinderen, tegen je partner. Je prioriteit niet bij je partner leggen maar bij dit bondje. Hun mening of wensen altijd vóór laten gaan, zonder overleg met je partner.
5. Emotionele afwezigheid, je dichtmaken naar je partner, je niet meer laten ‘lezen’ door hem of haar, je afsluiten. (Wat mij betreft hoort hierbij: je rol als partner en/of als ouder niet serieus nemen.)
6. Seksuele afwijzing zonder liefdevol en respectvol de onderliggende redenen met je partner te bespreken en proberen op te lossen.
7. Je partner respectloos bejegenen, kleineren, jezelf superieur voelen, boven je partner gaan staan.
8. Oneerlijkheid: de één neemt meer dan de ander. Dit kan op allerlei gebied voorkomen: taakverdeling, geldbesteding, aandacht voor elkaar, dingen voor elkaar over hebben. De balans van geven en nemen wordt daarmee verstoord, er ontstaat ongelijkwaardigheid.
9. Egoïsme: jezelf bij concrete keuzes belangrijker vinden dan de relatie. (m.u.v. situaties waarin je jezelf zou verraden door voor de relatie te kiezen, zoals bv bij mishandeling).
10. Beloften verbreken: je niet houden aan een gedane belofte of aan een ‘ongeschreven afspraak’ zonder dit van tevoren bespreekbaar te maken. Het verraad ligt in het eenzijdig verbreken van de afspraak.

Eigenbelang en gezamenlijk belang

Maar moet je dan altijd voor het belang van het samen of je partner kiezen? Gaat dat bóven alles? Hoe verhoudt zich dan jouw eigen belang met het gezamenlijke belang?

Er zijn natuurlijk veel momenten in de levensduur van een relatie, dat iemand voor zichzelf moet kiezen. En daarbij kun je lang niet altijd voorkomen, dat je je partner pijn doet. Trouw aan je partner kan namelijk ook strijden met trouw aan jezelf. In dat geval kan het belangrijk zijn om voor jezelf te kiezen, om niet onecht te worden. Hoe pijnlijk ook: een partner heeft niets aan keuzen waarmee je jezelf verloochent. Want dat zal altijd gevolgen hebben voor de relatie.

Daarbij is het wel belangrijk dat je met je partner contact maakt over deze keuze. Dat je je dilemma voorlegt en uitlegt waarom je ontrouw aan jezelf zou zijn als je die keuze niet maakt. (Bij huiselijk geweld is zo’n gesprek soms niet zomaar op een veilige manier mogelijk. Zorg dan eerst voor de veiligheid van jou en eventuele kinderen.)

Bij verraad ontbreekt dus dit overleg. De ander krijgt geen kans om zijn of haar eigen positie in te nemen. Er wordt genomen zonder dat de ander de kans krijgt om te geven. En dat is uitermate pijnlijk.

Soms zal er bij een keuze geen tijd zijn voor overleg. Maar als er een goede reden is om voor zichzelf te kiezen, zal geen partner dat als verraad ervaren.

Verraad hoort bij relatie

Niemand is volmaakt, iedereen is wel eens egoïstisch of laf of sluit zich af. Vanwege die menselijke onvolmaaktheid ontkomt daarom geen enkele relatie aan momenten van verraad. Het is een illusie om te geloven dat het jou nooit zal overkomen. En het is ook een illusie om te denken dat jullie de enigen zijn die dit meemaken.

Het is wel één van de gevaarlijkste en pijnlijkste vijanden van elke relatie. Daarom is het erg belangrijk om elke vorm van verraad meteen samen aan te pakken en goed door te werken, zodat je je partner kunt vergeven en de balans in de relatie hopelijk hersteld kan worden.
In volgende posts zal ik dit proces van doorwerken en vergeven beschrijven.

Lees ook: Omgaan met emoties na verraad; Bewust verraad; Zelfonderzoek na verraad ; De dialoog; Rouwen; Je partner vergeven na  verraad ; Boosheid loslaten

 

 

______________________________________________________

Marike de Valk is Gestalttherapeut en geeft individuele, relatie- en gezinstherapie in Beuningen bij Nijmegen samen met haar collega Wilfried Sluys. Op haar site: https://www.mv-gestalttherapie.nl legt ze haar werkwijze uit. In haar blog (https://www.relatietherapie-nijmegen/blog/) schrijft ze over alles wat met partner- en gezinsrelaties te maken heeft. Ze geeft daar ook lezingen over. Ze is te bereiken via het contactformulier op haar sites of via 024-6751742. Hier kun je je gratis abonneren op haar blog: abonneer op blog.