Deze post is eerder geplaatst en nu ge-updated.

De gedachte  ”Scheiden kan altijd nog” lijkt aan terrein te winnen.

Ik  heb 25 jaar een eigen praktijk voor individuele therapie, waarin ik veel hoor over relatieproblemen. Sinds 12 jaar geef ik ook relatietherapie. En in die 12 jaar zie ik een verandering: mensen komen in een vroeger stadium in relatietherapie. En dus is er meer te redden. Wat tot uitdrukking komt in de cijfers: het aantal echtscheidingen is in 2016 gedaald t.o.v. 2015. En in 2015 was het weer lager dan in 2014. Nu was 2014 wel de top van een jarenlange steiging.  In 2014 lag het echtscheidingspercentage van officieel getrouwde mensen nog op 40,1 %.

Het gevoel is weg

Mijn blogposts over “Mijn gevoel is weg” en “Kan mijn gevoel nog terugkomen” worden elke dag meer dan 120 keer gelezen. Afwezigheid van gevoel lijkt één van de belangrijkste redenen waarom mensen willen scheiden. Helaas, omdat de conclusie dat er geen relatie meer inzit als ‘het gevoel van liefde weg is’ vaak voorbarig is.

Elke langerdurende relatie kent perioden waarin de gevoelens voor elkaar afnemen. Of soms zelfs in het tegendeel veranderen: waarin je echt even genoeg hebt van je partner. Je aan hem of haar begint te ergeren. Dat hoort erbij én het zijn signalen, die je wel serieus moet nemen. Kennelijk is de relatie toe aan extra inzet en investering. En wacht daar niet mee!

Want de kans van slagen op een doorstart neemt af, als je lang in je eentje worstelt met afwezigheid van gevoel. Als je je partner daar niet bij betrekt, als jullie samen er niet aan gaan werken. Blijf er niet alleen mee zitten en – nog belangrijker – neem niet in je eentje het besluit dat het er niet meer inzit!!

Differentiatie: omgaan met verschillen

Een andere reden waarom mensen scheiden, heeft vaak te maken met een gebrek aan differentiatie.

Na de periode van verliefdheid, waarin het samen zo volmaakt lijkt, komt per definitie de periode van differentiatie: het ontdekken en willen uitdragen van de verschillen.

In deze periode lijken de verschillen groter dan de overeenkomsten. Het is de periode waarin je de schaduwkanten van je partner leert kennen. En die kunnen flink tegenvallen, soms zo erg dat je de man of vrouw niet meer herkent, waarop je ooit verliefd werd.
Er zijn twee bewegingen tegelijk aan de hand: de verliefdheid is voorbij, dus de roze bril is weg. Je ziet je partner scherper dan voorheen en bent ook minder bereid om iets goed te praten.
De andere beweging is dat je inmiddels meestal samenwoont. Je ziet veel van elkaar, ook de minder leuke dingen. En omdat je nu bij elkaar ‘thuis’ bent, houd je je vaak ook minder in. Thuis wil je immers jezelf kunnen zijn’. Ook samenwonen moet je leren…

Uitgeput

Drukke baan, kinderen, en een uitgebreid sociaal leven zijn ook factoren die een aanslag doen op je veerkracht en daarmee op je tolerantievermogen. We zien veel stellen die eigenlijk uitgeput zijn en geen draagkracht meer hebben. Ook daardoor hebben partners in deze periode weinig credits voor elkaar. De schaduwkanten roepen snel teleurstelling of ergernis op. Lichamelijke intimiteit verdwijnt.

Volgens onderzoek krijgt tweederde van de stellen met kleine kinderen dan ook ernstige relatieproblemen. Die helaas vaak leiden tot scheiding. Het zou goed zijn als bij alle prenatale zorg ook het thema ”relaties” een belangrijke plek krijgt. Helaas gebeurt dat nog weinig. Mijn training ”Is je relatie babyproof?” besteedt aandacht aan belangrijke vaardigheden om deze periode goed door te komen.

Is dit het nou?

Sommige stellen belanden daardoor in veelvuldige ruzies. Anderen trekken zich van elkaar terug. Sommigen zien wel dat dit een fase is en nemen zich voor het gewoon even vol te houden. De bezieling in de relatie verdwijnt. Het stroomt niet meer. Er lijken alleen nog maar blokkades te zijn. De liefde lijkt weg. En de twijfel duikt op: is dit het nou? Moet ik het hiermee doen? Zit er verder niets meer in? En wil ik zo samen oud worden?

Samen oud worden

Alle langdurige relaties hebben problemen. In alle langdurige relaties voelt minstens één van beide partners zich wel eens hevig aangetrokken tot een ander. We zijn tenslotte allemaal mensen. Als je je gevoel niet drastisch afsluit, dan is de kans groot dat je ontdekt, dat er echt niet slechts één potentiële ware partner is.

Mensen die gaan scheiden, lopen vaak na een aantal jaren opnieuw tegen problemen aan. Vaak dezelfde problemen als met hun vorige partner, soms exact het tegenovergestelde, omdat ze de valkuilen van de eerste keer met kracht hebben proberen te vermijden. Dus als je niet elke 7 of 10 jaar een andere partner wil en het liefst met één partner samen oud wilt worden, dan is het belangrijk om niet te snel op te geven.

Oefening baart kunst

Het is namelijk niet zo eenvoudig om een relatie goed te houden. Er komt veel bij kijken, waar we van tevoren nooit over nagedacht hebben. Het is minstens zo moeilijk als kinderen opvoeden. En helaas krijgen we beide vakken – relaties onderhouden en kinderen opvoeden – niet op school! We krijgen zwemles en rijles en les in van alles en nog wat, maar niet in de meest essentiële levensvaardigheden.
Bij al die lessen moeten we oefenen en het niet snel opgeven, als het niet lukt.

Laatst hoorde ik Epke Zonderland in een interview vertellen wat zijn moeder had gezegd, toen hij als kind van een jaar of 10 wou stoppen met turnen. Waarschijnlijk, zei hij in dat interview, omdat hij een moeilijke oefening op de brug niet onder de knie kreeg en daar ook wat bang voor was. Hoewel hij zich dat op dat moment niet realiseerde. ’’Oké’’, zei zijn moeder, ‘’Probeer het nog 4 weken. Als je dan nog wil stoppen, vind ik het prima.’’ Na 4 weken had hij de oefening onder de knie en wou hij helemaal niet meer stoppen.

Scheiden doet lijden

De toekomst kan lonken, maar de effecten van een scheiding zijn heftig. Voor jezelf, voor je partner, voor je kinderen, voor je omgeving. Soms kan het niet anders, soms is scheiden de betere keus.

Wat  ons betreft is een scheiding pas aan de orde als beide partners volledig op toneel gekomen zijn. Als ze niets teruggehouden hebben, zichzelf onder ogen zijn gekomen en zichzelf volledig ingezet hebben. Als ze deskundige hulp hebben gezocht. Pas dan weet je of het er echt niet in zit. Behalve als er sprake is van huiselijk geweld. Dan is een scheiding noodzakelijk voor het welzijn van jou en je kinderen.

Maar anders: besluit niet te snel. Scheiden kan immers altijd nog….

Marike de Valk is gepensioneerd Gestalttherapeut. Ze gaf individuele, relatie- en gezinstherapie in Beuningen bij Nijmegen samen met haar collega Wilfried Sluys. In haar blog op deze site valt veel te lezen over relatieproblemen.  

Vorige week schreef ik over het voorkomen c.q. hebben van een boze ex in de post: Je leven lang een boze ex? Deze week wil ik de aandacht richten op de vraag: wil je een boze ex blijven? Voor de duidelijkheid handhaaf ik de verdeling: de boze ex is in deze post een vrouw. In de praktijk kan een boze ex dus net zo goed een man zijn. En ook nu heb ik het over exen die boos zijn omdat ze verlaten zijn door hun partner.

De meeste boze exen die ik spreek hebben zelf ook erg veel last van hun boosheid. Nu is boosheid überhaupt niet een gemoedsstemming, waar mensen graag in verkeren. Maar… boosheid voelt vaak wel beter dan verdriet of onmacht.

Boosheid ontstaat wanneer mensen over je grenzen gaan; het is een onmiddellijke fysieke reactie: je haren gaan recht overeind staan, je hartslag schiet omhoog, alles in jou komt in verzet. De shot adrenaline, die je lijf in zo’n situatie maakt, is verantwoordelijk voor dit alles.

Dus het is logisch dat je boos wordt. Het is echter minder gezond om boos te blijven. Vooral niet voor jezelf. Langdurige boosheid kan namelijk uiteindelijk veel last bezorgen. Zowel aan jouzelf maar ook aan eventuele kinderen. En aan je omgeving. Niemand gaat graag om met een voortdurend boze man of vrouw.

Boosheid loslaten is echter moeilijk. Ik heb er ook al over geschreven in de serie over verraad en vergeving.

Onderzoek de boosheid

Om van je boosheid af te komen is het belangrijk om eerst die boosheid te onderzoeken. De eerste vraag daarvoor luidt: waarmee is je partner nu precies over je grens gegaan? Wat is nu de kern van zijn gedrag, die jou zo boos maakt?

De details verschillen eindeloos maar in grote lijnen komt het altijd op hetzelfde neer:

1. misschien heb je het gevoel dat er iets door je strot wordt gedouwd: je partner heeft eenzijdig gekozen te vertrekken en jij hebt het maar te slikken. Er is geen mogelijkheid meer om samen te overleggen hoe met de situatie om te gaan, geen ruimte om samen een proces door te maken. En dus  zie jij geen kans om zelf een keuze te maken; de relatie houdt opeens op. Je leven wordt op z’n kop gezet en je kunt er niets tegen doen.

2. misschien heb je een sterk gevoel van onrechtvaardigheid:  je voelt je verraden, pootje gehaakt.  Dat kan zijn doordat een gezamenlijke afspraak is geschonden:”We zouden het elkaar meteen vertellen als we verliefd werden op een ander en nou blijkt hij al een heel tijd stiekem iets met haar te hebben!”

Je kunt je ook verraden voelen door het achterhouden van informatie: “Hij zegt nu dat het al jaren niet goed zat tussen ons. Maar hoe moet ik dat weten als hij dat nooit verteld heeft?  Waarom wou hij er niet meer aan werken? We hadden toch nog relatietherapie kunnen proberen? Hij gaf het gewoon zomaar op!  15  jaar relatie stelde opeens niets meer voor. Ik werd gewoon bij het grof vuil gezet! ”

Het is dus belangrijk om je boosheid te onderzoeken. Pas als je precies weet waar de angel zit, kun je hem eruit halen.

2. Onderzoek eerlijk je relatie en ieders aandeel

De tweede stap is om te proberen  de situatie  te begrijpen en ieders aandeel te zien. Dus ook jouw eigen aandeel. En het  is daarbij belangrijk – hoe moeilijk ook – goed te kijken en te luisteren naar je partner: wat zegt hij over jouw aandeel? Heeft hij iets gemist bij jou? Heeft hij misschien meer moeite gehad met bepaald gedrag van jou dan jij in de gaten had? Waarom precies heeft hij zo’n ingrijpende keuze gemaakt?

En wat heeft hem ervan weerhouden om eerder met jou te overleggen? Of heeft hij dat wel gedaan en heb jij dat niet serieus genoeg genomen?
Of kun je, als je heel eerlijk bent t.o.v. jezelf, wel begrijpen dat hij een proces met jou niet aandurfde? Ben jij misschien zo’n heftige dame dat hij alleen bij zijn eigen keuze kon blijven door zo rigoureus de stekker er uit te trekken?

Interactie

Meestal ligt de oorzaak in de interactie: jullie manier van reageren op elkaar.
Misschien hadden jullie beiden moeite met differentiëren (=jezelf blijven in contact met de ander). Wellicht was het zijn oplossing om zich terug te trekken en de jouwe om jezelf met extra kracht neer te zetten.

Of differentieerden jullie beiden door je terug te trekken en was het resultaat, dat jullie al jaren langs elkaar heen leefden.

Het zou best eens kunnen dat het eigenlijk toeval is, dat hij de eerste is die verliefd wordt op een ander. Misschien had jou net zo goed hetzelfde kunnen overkomen. Of misschien ben je ook al eens verliefd geweest op een ander, maar heb jij gekozen om daar niets mee te doen.

Of lag het bij jullie nog anders? Hoe het ook zij: probeer te begrijpen wat je partner ertoe gedreven heeft om déze keus te maken. Ga niet voor het te gemakkelijke antwoord, ga op zoek naar de meest eerlijke antwoorden en houd jezelf daar niet bij buiten schot. Als je bereid bent tot dit onderzoek, is je partner misschien daar ook toe bereid. Zo niet, doe het dan voor jezelf.

3. Maak alsnog je eigen keuze.

Als je dat onderzoek gedaan hebt en de hele situatie ligt op tafel, maak dan alsnog je eigen keuze. Ook al heb je geen invloed meer op de situatie: welke keuze maak jij? Zou jij zelf nu, op dit moment, alsnog door willen gaan met de relatie? Of zou je, nu je alles overziet, zelf ook niet meer verder willen? Of in ieder geval niet zoals het was? En waarom wel/niet? Met welke keuze blijf je het meest trouw aan jezelf en zorg je het beste voor jezelf?

Maak een eerlijke keuze. Een keuze als: ”Nee, nu hoef ik hem natuurlijk niet meer” klinkt niet als een keuze maar als een boze reactie. Een goede keuze kun je voelen in je lijf: een goede keuze geeft rust. Soms gaat dat gepaard met verdriet: afscheid nemen van een relatie doet pijn. Daar moet je om rouwen.

Het maken van een eigen keuze geeft je de regie over je eigen leven terug. Ook al draai je daarmee de keuze van je partner niet terug.  Het geeft jou jezelf terug:  jij hebt de tijd genomen om je eigen keuze te maken en jij weet wat jouw keuze is en waar jij achter staat. Los van de uitkomst.

Daarmee kun je het grootste deel van je woede loslaten. Namelijk de woede over het feit je niet je eigen keuze hebt kunnen maken.

Rouwverwerking

De keuze die ik boze exen zie maken, zijn verschillend. Sommigen zien in, dat ze al die tijd hebben geleefd met een beeld van hoe hun partner zou kunnen wórden. Ze hebben jarenlang kritiek op hem gehad in de hoop dat hij zou veranderen. Ze hebben dus eigenlijk jarenlang niet geleefd met hoe de partner feitelijk was, maar hoe hij zou kunnen zijn…

Anderen zien de gebreken, maar hadden het heel graag nog geprobeerd. Hadden samen de uitdaging aan willen gaan om er – met de nieuwe kennis en inzichten – alsnog wat van te maken. Als de partner dat niet meer ziet zitten, is daar soms begrip voor: soms kan de klok niet meer teruggedraaid worden. Het leven is inmiddels doorgegaan en er is teveel stuk gemaakt.

En soms verschillen exen daarover van inzicht.

Hoe de situatie ook ontstaan is: het opbreken van een relatie levert altijd rouw op. Oók bij de partner die de keuze heeft gemaakt om te vertrekken. Rouw over het gemis, over het verlies van een ideaal.

En het is belangrijk om tijd en ruimte te maken voor die rouw. Rouw is diep, intens gevoeld verdriet. Rouw is ook onmacht: je kunt er niets meer aan doen. Net als bij wanneer een dierbaar iemand overleden is.

De boosheid loslaten

Het is niet eenvoudig om die rouw toe te laten. Om de onmacht en de pijn te doorleven. Veel mensen vermijden dat. Ze worden liever boos dan dat verdriet te moeten voelen. Daarom blijven veel exen boos: ze vermijden de realiteit. Zolang ze boos zijn, kunnen ze nog vechten.

Realiseer je dat je dat niet verder helpt. Boosheid kan je leven echt vergallen. Misschien krijg je er wel een sterk gevoel door, maar je bent nooit meer blij. Je wordt nooit meer zacht, je verhardt. Op een gegeven moment moet je besluiten om je boosheid los te laten. Niet zozeer om je ex een plezier te doen, maar omdat je jezelf én je omgeving – en vooral eventuele kinderen! – ermee vergiftigt.

Lees ook: Verraad en vergeving;  Je partner vergeven na verraad;  Boosheid loslaten. 

______________________________________________________

Marike de Valk is Gestalttherapeut en geeft individuele, relatie- en gezinstherapie in Beuningen bij Nijmegen samen met haar collega Wilfried Sluys. Op haar site: https://www.mv-gestalttherapie.nl legt ze haar werkwijze uit.
In haar blog (https://www.relatietherapie-nijmegen/blog/) schrijft ze over alles wat met partner- en gezinsrelaties te maken heeft. Ze geeft daar ook lezingen over. Ze is te bereiken via het contactformulier op haar sites of via 024-6751742.
Hier kun je je gratis abonneren op haar blog: abonneer.

Een boze ex kan je leven behoorlijk vergallen. Terwijl je juist bij hem of haar weggegaan bent om een beter, leuker, liefdevoller, autonomer, warmer, spannender, vervulder etc leven te krijgen!  Dus hoe kun je voorkomen dat je de rest van je leven met een boze ex te maken hebt? En als je ex toch boos blijft:  hoe kun je daar het beste mee om gaan?

Wij hebben regelmatig stellen in therapie, die vastlopen in de afwikkeling van hun scheiding, omdat de boosheid een constructief overleg onmogelijk maakt. Ook hebben we stellen in therapie met hun 2e partner, die vertellen over de problemen met één of twee boze exen.

De boze ex is naar mijn ervaring meestal de verlaten ex en zeker de plotseling, zonder overleg, verlaten ex. In ieder geval gaat het daar in deze blogpost over. Hoewel de boze ex zowel mannelijk als vrouwelijk kan zijn, en dit soort situaties uiteraard zowel bij hetero- als bij homostellen voorkomen, is hier de boze ex de vrouw en is de man degene, die de breuk veroorzaakt heeft.

Losbreken

De man, die kiest voor een plotselinge verlating, heeft meestal het gevoel heeft dat hij op geen enkele andere manier los kon komen. De rigoreuze breuk lijkt de enige uitweg  uit een situatie, die als onhoudbaar werd ervaren. Meestal benoemt hij dat hij het benauwd kreeg in de relatie, dat hij zichzelf niet kon zijn. Soms zegt hij dat hij zich teveel aanpaste, en/of zich niet opgewassen voelde tegen de ex. Vaak blijkt er al hulp van een psycholoog  of therapeut ingeroepen te zijn in dit proces van ”voor jezelf opkomen”.

Naast alle pijn voelt deze man de scheiding vooral als ”bevrijding”.  Hij ervaart eindelijk weer lucht en ruimte om zijn eigen keuzes kan maken.

Helaas heeft niet zelden een nieuwe verliefdheid deze bewustwording bewerkstelligd of versneld. En nog meer helaas duikt hij vaak meteen in een nieuwe relatie met deze nieuwe liefde.

Herhaling

”Helaas” omdat hiermee het hele proces aanzienlijk bemoeilijkt wordt. We zien niet zelden dit nieuwe stel jaren later in therapie met dezelfde problemen als waarom ze van hun eerste partner gescheiden zijn.

Zoals laatst een stel tegen ons zei:”Het gaat niet zo goed in onze relatie. We zijn nu 7 jaar jaar bij elkaar en we lopen tegen dezelfde dingen aan als in onze eerste relatie. Als we nu weer gaan scheiden hebben we over 7 jaar met onze volgende partner vast weer hetzelfde probleem; dat kunnen we nu zelf ook wel bedenken. Dus daarom willen we nu eerst proberen om er iets aan te doen”.

Differentiatie

Wat er met al deze stellen gebeurt, is dat ze de fase van de ”differentiatie” niet echt of niet goed met elkaar aangegaan zijn. Differentiatie is de kunst om jezelf te zijn in contact met de ander en de aanwezige verschillen samen goed te hanteren. (zie hier ook mijn visie op relaties)

Iedereen weet dat de prachtige verliefdheid van het begin geen stand houdt. Dat de roze wolken kunnen veranderen in dreigende onweerswolken. Maar weinigen weten hoe je met dreigend onweer om moet gaan. Er zijn stellen, die er zo bang van worden, dat ze alles op alles zetten om de lieve vrede te bewaren.

Vaak past daarbij één partner zich meer aan dan de ander. Langzamerhand gaat dat aanpassen voelen als benauwdheid, als een gevangenis: soms krijgt deze partner ook echte benauwdheidsklachten. Dit kan de partner worden die later de plotselinge breuk gaat veroorzaken.

Voor jezelf opkomen door ruzie

Er zijn ook stellen die alleen voor zichzelf op kunnen komen door ruzie te maken. Vaak slagen ze er dan ook niet in die ruzies goed uit te werken. Want elk compromis voelt als ‘niet goed opkomen voor zichzelf’. En dat willen ze nu juist veranderen! Dus verharden ze zich en houden voet bij stuk. Het is nu ”me-time”, zoals sommigen ook wel eens zeggen. Waar ze zich vroeger altijd aanpasten, schieten ze nu in de tegenpool.

Constructief omgaan met verschillen

Beide typen stellen hebben moeite met het constructief omgaan met de wederzijdse verschillen. Beide stellen hebben moeite met bovengenoemde ”differentiatie”.

We zien regelmatig partners, die op zo’n manier mondig geworden zijn, dat ze daardoor niet meer kunnen functioneren in hun relatie.  Ze hebben niet geleerd zichzelf te zijn in contact met hun partner en hebben het gevoel dat ze alleen nog maar zichzelf kunnen zijn als ze de relatie verbreken.

In sommige gevallen wordt zelfs het durven verbreken van de relatie een soort ”bewijs” voor hun nieuw bevochten autonomie. Als ze in de relatie zouden blijven, geven ze alsnog toe. Terwijl ze zichzelf beloofd hadden dat niet meer te doen. Ze kunnen zich niet voorstellen dat ze ook voor zichzelf op kunnen komen bínnen de relatie. Terwijl dat juist is wat ze te leren hebben. Ik zeg altijd:

”Het is niet moeilijk om jezelf te zijn op een onbewoond eiland!”

Samengevoel

In de verliefdheid van de nieuwe relatie vinden mensen vaak het samengevoel waar ze zo naar verlangen en wat in de oude relatie langzamerhand zo ver te zoeken was. De nieuwer partner vindt nog alles geweldig. Aanpassen kost beide nieuwe partners helemaal geen moeite en vindt daardoor meestal gelijkwaardiger plaats: ieder rent nog het hardst om de ander ruimte te géven. Het geluk lijkt eindelijk onder handbereik, ware het niet dat de ex niet meewerkt….

Gedumpt

Die ex blijft aanvankelijk verbijsterd en vervolgens steeds woedender achter.  Zij heeft het begrijpelijke gevoel niet mee te tellen en gedumpt te worden.  Ze is vaak overvallen, verrast, en loopt mijlen ver achter in het proces dat hij nu met vliegende vaart heeft ingezet. Tien of twintig jaar relatie lijken opeens niets voorgesteld te hebben. Ze begrijpt er niets van en heeft het gevoel geen enkele invloed meer te kunnen uitoefenen.

Ze heeft daardoor geen enkele zin meer om nog iets van concessies te doen of haar vertrekkende partner nog iets te gunnen. Integendeel!

De vindingrijkheid van sommige boze exen om de ander dwars te zitten is vaak een beter doel waardig.

Dat hier iedereen, maar met name de kinderen, ongelooflijk de dupe van kunnen worden, moge duidelijk zijn.

Geef je partner invloed op je keus

Kaart het bijtijds aan als de relatie niet naar wens verloopt; ga met elkaar het proces van differentiatie aan en zoek daar indien nodig tijdig hulp bij.

Duik niet binnen een paar weken in de volgende relatie. Neem de tijd om samen uit te zoeken, waar het fout is gegaan en of er nog iets hersteld kan worden.

Ga apart wonen, als de relatie als een stikdeken over je heen ligt. Maak een statement waardoor je uit het systeem kunt stappen, maar blijf in gesprek.  Als je je relatie niet serieus neemt, neem je ook jezelf en dat deel van je leven niet serieus.

En als scheiden de enige optie lijkt, bespreek dat dan tijdig met je partner. Zet haar niet voor het blok, sluit haar niet buiten: ga het proces samen aan én door. Realiseer je daarbij dat zij per definitie àchter loopt. Jij bent al weken of maanden met de optie van scheiden bezig; zij niet. Geef haar de kans haar eigen proces door te maken. Ook al kost je dat een aantal maanden en zou je het liefst vanavond nog bij je nieuwe liefde intrekken.

Jezelf afsluiten

Maak jezelf niet dicht: als je keuze klopt, dan houdt die keuze ook stand in het proces om te onderzoeken wat er fout ging en of er nog wat hersteld kan worden. Je bent je bewust geworden van jezelf, en dat is een groot goed. Gebruik dat gevoel en dat inzicht, door steeds opnieuw te voelen en te checken bij jezelf of het klopt wat je doet en zegt.

Wellicht komen jullie niet tot een gelijkluidend besluit en kiest je partner niet voor scheiden en jij wel. Maar dan hebben jullie  in ieder geval elkaar de kans gegeven om ieder tot een eigen besluit te komen. Dan kun je achter je eigen besluit staan, omdat je het serieus aangegaan bent. Natuurlijk zal je partner dan nog steeds moeite hebben met jouw besluit. Maar ze kan je in ieder geval niet verwijten dat je de relatie nooit een kans hebt gegeven. En dat zal de woede aanzienlijk minder maken.

Respect voor je ex

Maak je (toekomstige) ex niet zwart in een poging je eigen keuze te legitimeren. Helaas horen we dat nogal eens: alle negatieve eigenschappen van de partner worden breed uitgemeten. Om maar duidelijk te maken dat er echt niets anders op zat dan scheiden.

Vanuit de keuze te willen scheiden wordt de geschiedenis helaas vaak negatief herschreven.

Wat alleen maar meer onzekerheid, boosheid en ellende veroorzaakt.

Ongetwijfeld zullen er dingen niet goed gegaan zijn. Maar daar heeft elke partner een aandeel in. Niemand is volmaakt.

Je ex zwart maken, zet kwaad bloed bij haar en maakt het heel moeilijk voor een omgeving. Vooral voor eventuele kinderen.

Uiteraard heeft de boze ex ook een taak in het goed laten verlopen van dit proces. Daar gaat een volgend blog over.

Al gescheiden en een boze ex?

Als de scheiding al een feit is en je hebt een boze ex, dan kun je altijd alsnog dit proces aangaan. Je kunt met elkaar praten en uitzoeken waar het fout is gegaan. Het is belangrijk om uit te leggen welke gevoelens je ertoe dwongen om acuut te breken. En vooral ook om die gevoelens te laten zien.

En aangezien relatieproblematiek altijd door twee partijen wordt veroorzaakt, kun je je eigen aandeel benoemen en je partner vragen ook zijn eigen aandeel onder ogen te zien.  Daarbij is het noodzakelijk om te proberen om  tot een gelijkluidend verhaal te komen over waar het fout gegaan is. Het met elkaar eens te zijn over  wat jullie patronen waren en welke interactie/dynamiek uiteindelijk voortgang van de relatie voor jou onmogelijk maakte.

En mocht je achteraf zelf ook vinden dat je fouten hebt gemaakt in het opbreken van de relatie: geef dat dan ruiterlijk toe.

Als dat lukt, kan er verzachting ontstaan en kan je boze ex wellicht veranderen in een weliswaar verdrietige, maar ook (jou en zichzelf) begrijpende en vergevende ex. Het is daar nooit te laat voor. Ook niet als je bv al 10 jaar uit elkaar bent.

______________________________________________________
Marike de Valk is Gestalttherapeut en geeft individuele, relatie- en gezinstherapie in Beuningen bij Nijmegen samen met haar collega Wilfried Sluys. Op haar site: https://www.mv-gestalttherapie.nl legt ze haar werkwijze uit.
In haar blog (https://www.relatietherapie-nijmegen/blog/) schrijft ze over alles wat met partner- en gezinsrelaties te maken heeft. Ze geeft daar ook lezingen over. Ze is te bereiken via het contactformulier op haar sites of via 024-6751742.
Hier kun je je gratis abonneren op haar blog: abonneer.

Alle gevoelens toestaan

Deze vervolgpost over ”Scheiden of blijven?” beschrijft situaties, waarin de ene partner zich ontzettend gekwetst of niet gezien of verraden voelt door het gedrag van de ander. Zo erg, dat de vraag naar: ”Scheiden of blijven?” op tafel ligt. Het gaat hier over situaties waarin een partner bijvoorbeeld vreemd gegaan is, of verslaafd is aan werk, alcohol, drugs, gokken, porno, seks. Het gaat over liegen, gebrek aan aandacht of intimiteit, over voortdurende kritiek. Over partners met gezondheidsproblemen, die slecht voor zichzelf zorgen. Het gaat over alle situaties, waarin de ene partner zich expliciet benadeeld voelt door het gedrag van de ander en dat niet langer vol denkt te houden.

In mijn vorige post schreef ik dat de eerste opdracht is dat de gekwetste partner àlle gevoelens erkent. Dus naast de boosheid en het verdriet óók gevoelens van liefde en verbondenheid erkent. Naast het gevoel:”Dit is écht over mijn grens!” ook het gevoel van:”Eigenlijk wil ik hem/haar niet kwijt!” Al die gevoelens bestaan namelijk en komen naast elkaar of in afwisseling van elkaar voor. Het onderdrukken van één van die gevoelens om daarmee de keuze van scheiding makkelijker te maken, zal op de lange duur tot spijt en schuldgevoel leiden.

Met de erkenning van de nog resterende liefde of verbondenheid keur je niet het gedrag van je partner goed. Je zegt niet dat het niets voorstelt. Je erkent alleen dat je nog om de je partner geeft. Al is dat wellicht niet op de manier die je zou willen.

Natuurlijk geef je je partner hoop, als je die positieve gevoelens ook benoemt. En we zien vaak dat de partner, die wil scheiden, de ander geen hoop meer wil geven. En daarom zichzelf maar afsluit voor die positieve gevoelens. Daarmee doe je echter jezelf, je partner en de relatie tekort. De positieve gevoelens zijn óók belangrijk. Is het niet voor een eventuele doorstart, dan toch voor een zo goed mogelijke scheiding.

Gevoelens en gedrag onderzoeken

Naast al die gevoelens heb je natuurlijk ook nog je verstand. En dat verstand heb je in dit ingewikkelde proces van scheiden of blijven, net zo hard nodig. Met je verstand kun je die gevoelens onderzoeken. En ook het gedrag dat daar uit voortgekomen is.

Dus je bent er nog niet met het toelaten van je gevoelens. Je moet ook bereid zijn om die gevoelens te onderzoeken. Wat maakt eigenlijk dat je je zo gekwetst voelt? Heeft het kwetsende gedrag van je partner wel de bedoeling om jou te kwetsen? Of maak je het veel persoonlijker dan het is? En hoezo láát je je kwetsen? Waarin raakt de ander jou dan precies? En wat zegt dat over jouzelf?

Welke waarden en normen zijn er bij jou in het geding? En welke bij je partner? En zijn dat oude ingeslikte waarden en normen, die misschien aan een update toe zijn? Of zijn ze echt heilig voor je? Sta je er nog steeds achter?

Zit er onder je boosheid of kwetsuur misschien angst? En zo ja, wat zorgt er dan voor dat je niet je angst benoemt, maar alleen boos of gekwetst reageert? En waar ben je dan precies bang voor?

Zelfonderzoek

Ook de grensoverschrijdende partner moet iets doen: hij/zij moet de wil hebben om zichzelf onder de loep te nemen en zich af te vragen:”Ik weet dat ik mijn partner heel veel verdriet doe met mijn gedrag. Ik erken dat het grensoverschrijdend is, minstens in de beleving van mijn partner. Wat biedt mijn gedrag me? Waarom ga ik vreemd, lieg ik, ben ik verslaafd, respecteer ik de grenzen van mijn partner niet? Wat zijn mijn eigen grenzen? Vind ik ook dat ik díe overschrijd? Wat vind ik zelf van mijn gedrag? Waarom doe ik wat ik doe? Welke behoeften worden door mijn gedrag vervuld? En kan ik hier eerlijk en open met mijn partner over praten?”

Nooit terug naar het oude

Als je na lange jaren op de automatische piloot geleefd te hebben, opeens verliefd wordt en alles in je weer gaat stromen, als je het gevoel hebt dat je eindelijk weer leeft…. dan wil je niet zomaar terug in het hok van de sleur. Dan heb je het gevoel dat je doodgaat als je die verliefdheid op moet geven. Dat wil je niet, ook al zie je het verdriet van je partner. Daar heb je gelijk in: het kan niet de bedoeling zijn om terug te keren naar het oude, want dan kun je de herhaling voorspellen.

Het gaat om het vinden van een nieuwe manier van met elkaar omgaan, waarin het tussen jullie beiden weer gaat stromen.

Erkennen van verslaving

Als je partner zegt dat jouw verslaving aan alcohol, drugs, porno, gokken e.d.  de relatie bedreigt en je vindt dat zwaar overdreven, dan zul je bereid moeten zijn om eerlijk naar jezelf te kijken. Welke definitie je er ook op plakt, kennelijk vormt jouw omgaan met  alcohol e.d. een groot probleem in jullie relatie. Dus als je de relatie in stand wil  houden, zul je bereid moeten zijn om je gedrag eerlijk te onderzoeken en eventueel voor te leggen aan een onpartijdige deskundige.

Slecht omgaan met je gezondheid

Als je slecht omgaat met je gezondheid, raakt dat in een relatie niet alleen jezelf. Jouw gezondheid is ook belangrijk voor je partner en je kinderen. Steeds vaker krijgen we stellen,  waarbij dit een issue is. Meestal heeft de ene partner dan al een serieus en gediagnosticeerd gezondheidsprobleem, als bijvoorbeeld hartfalen, suikerziekte, klachten aan de luchtwegen. En meestal is deze partner dan niet bereid tot het aanpassen van zijn of haar leefstijl. Hij of zij blijft roken, slecht eten, onvoldoende bewegen. Tot angst en wanhoop van de andere partner.

Vaak ontstaat hier strijd. De gezonde partner wordt een soort gezondheidspolitie en de ongezonde partner gaat in verzet. De machtsstrijd is geboren.

Tot het moment dat de gezonde partner in wanhoop zegt:”Ik wil niet meer voortdurend in angst leven. Ik wil niet langer getuige zijn van jouw aftakeling. Ik wil er ook niet verantwoordelijk voor zijn. Misschien moeten we maar scheiden.”

”Zo ben ik nu eenmaal’!’

Misschien zegt zij dat ze je ervaart als zo ontzettend gesloten, dat ze er gek van wordt. Misschien zegt hij, dat hij gek wordt van je voortdurende kritiek.

Of klaagt zij dat je nooit tijd voor haar hebt en altijd aan het werk bent. En voelt hij zich buitengesloten omdat je voortdurend met de kinderen of met je familie of met vriendinnen bezig bent en niet met hem. Zo zijn er talloze voorbeelden te noemen, die je niet af kunt doen met: ”Zo ben ik nu eenmaal!”

In een relatie gaat het over samenleven. Je hebt met elkaar te maken, je komt elkaar tegen. Je schuurt en schaaft je aan elkaar. En daar kun je van leren, daar kun je aan groeien. Als je zegt:”Zo ben ik nu eenmaal”, gooi je de deur dicht. Dan stagneer je de groei, zowel van jezelf als van jullie relatie.

Kritiek serieus nemen

Kritiek van je partner dien je serieus te nemen en te onderzoeken. Altijd. Tot jullie er samen uit zijn. En helemaal als het op een scheiding dreigt uit te lopen.

Helaas nemen veel partners de kritiek van hun partner pas serieus als het te laat is. Ze hebben tot dan toe steeds gedacht:”Het gaat wel weer over. Iedere relatie heeft wel eens wat.”  Ze hebben de kritiek gebagatelliseerd. Tot het (bijna) te laat is.

Interactie

En uiteraard speelt bij alle problemen de interactie tussen jou en je partner een rol. Beide partners zullen bereid moeten zijn om ook naar die interactie te kijken en te onderzoeken hoe het gedrag van de één het kwetsende gedrag van de ander oproept of bevordert en vice versa. Wat er ook aan de hand is, van beide partners wordt de bereidheid gevraagd om zichzelf én hun interactie serieus te onderzoeken. En net zo lang oplossingen of ander gedrag uit te proberen, tot je allebei tevreden bent.

Echte reden voor scheiden

Voor ons als relatietherapeuten geldt daarom de vuistregel:

pas als

• beide partners serieus zichzelf en hun gedrag hebben onderzocht,
• beiden geëxperimenteerd hebben met nieuw gedrag en gepoogd hebben om de niet meer werkende patronen in de relatie serieus om te buigen,
• beiden creatief naar andere manieren van met elkaar omgaan hebben gezocht,

pas als dat allemaal niet blijkt te werken, pas dán heb je een echte reden tot scheiding.

Bij alle vormen van huiselijk geweld kan het echt verstandiger zijn om de relatie te verbreken, minstens tijdelijk, om uit de geweldsspiraal te komen. En in ieder geval moet je dan meteen hulp gaan zoeken.

_____________________________________________________
Marike de Valk is Gestalttherapeut en geeft individuele, relatie- en gezinstherapie in Beuningen bij Nijmegen samen met haar collega Wilfried Sluys. Op haar site: https://www.mv-gestalttherapie.nl legt ze haar werkwijze uit.
In haar blog (https://www.relatietherapie-nijmegen/blog/) schrijft ze over alles wat met partner- en gezinsrelaties te maken heeft. Ze geeft daar ook lezingen over. Ze is te bereiken via het contactformulier op haar sites of via 024-6751742.
Hier kun je je gratis abonneren op haar blog: abonneer.

Veel stellen komen in relatietherapie met die vraag: Moeten we scheiden of bij elkaar blijven? Kunnen we elkaar nog terugvinden, is het vertrouwen nog te herstellen, de liefde terug te vinden of gaan we uit elkaar?

Een antwoord op deze vraag is nooit te geven door ons als relatietherapeuten. We kunnen partners alleen helpen in hun zoektocht om dat antwoord te vinden. En het vinden van het echte antwoord vraagt lef. Lef, moed om lastige feiten onder ogen te zien.

Als je partner over je grens gaat…

Zo zijn er heel wat partners, die altijd hebben gezegd: ”Als mijn man/vrouw vreemd gaat, dan is dáár het gat van de deur!” Ze zijn ervan overtuigd dat vreemdgaan ”the limit”  is.

Op het moment dat de situatie zich inderdaad aandient, ervaren ze schrik, woede, pijn en vernedering, gekwetstheid. Maar tot hun ontsteltenis ervaren ze al snel ook nog iets anders. Ze voelen dat ze hun partner eigenlijk niet kwijt willen. Ondanks dat ze niet weten of en hoe ze met hem/haar verder kunnen leven. Ze belanden in een heftige en uitputtende innerlijke strijd.

En deze innerlijke strijd kan naar aanleiding van allerlei gebeurtenissen ontstaan. De innerlijke strijd komt niet alleen voor na vreemdgaan, maar n.a.v. allerlei situaties, die je heftig raken.

Eigenlijk is het een strijd tussen de liefde enerzijds en een heel palet aan beelden, verwachtingen, waarden en normen anderzijds. Want mág je van jezelf nog houden van iemand, die jou belazerd heeft?  Die verslaafd raakt? Die geweld gebruikt? Die op welke grote of kleine manier dan ook voortdurend lijnrecht tegen jouw waarden en normen ingaat, tegen je gevoel van rechtvaardigheid, tegen je ethiek?

Hoe lang ga je door?

Hoe lang kun je doorgaan met over je hart strijken, geloven dat het anders zal worden? Word je op den duur niet een karikatuur van jezelf? Wanneer is de maat vol? Blijf je wel trouw aan jezelf als je dan toch nog bij je partner blijft? En hoe is dat voor de kinderen, welk voorbeeld geef jij, welk voorbeeld geeft een partner die steeds in de fout gaat? Kun je dat verantwoorden aan jezelf?  En aan je kinderen?

Er zitten zeer veel kanten aan deze zaak. Maar wat betreft de liefde is het simpel: het feit dat je je boos, gekwetst, verraden etc voelt, betekent dat er liefde in het spel is. Deze gevoelens zijn immers de keerzijde van de medaille die ”liefde” heet. De keerzijde van de kant met blijdschap, het vertrouwen, het geluk.

Liefde is onlosmakelijk

Liefde is: ook van elkaar blijven houden op momenten dat je elkaar níet leuk vindt. Niet alleen als het leven tegenzit, hoewel dat al lastig genoeg is. Nee, ook als je het gedrag van je partner verafschuwt.

Liefde is een committment, een Engels woord waar we geen goede Nederlandse vertaling voor hebben. Het woord ‘verplichting’ heeft een negatieve lading. ‘Verbinding’ klinkt misschien te vrijblijvend. Het woord ‘inzet’ gaat niet zozeer over wat het ís, maar meer over wat je dan te doen hebt. Committment gaat over het zodanig aangaan van een relatie, dat je daarop aanspreekbaar wil zijn.

Liefde is niet alleen maar een werkwoord is, zoals je tegenwoordig zo vaak leest. Liefde is een diep gevoel van je verbonden hebben aan de ander.

Het woord ”verbondenheid” komt misschien het dichtste bij: je bent verbonden met je partner. Door vele duizenden draadjes, die je samen gebreid hebt. Of je dat nu wil of niet. En dus kun je elkaar ook niet zomaar loslaten. Je kunt niet zomaar al die draadjes doorknippen, al die verbindinkjes in je hersenen die naar de ander leiden.

Ook al ben je boos of verdrietig, die ander zit in je systeem.

Liefde is: erkennen dat die ander bij jou hoort en dat je die verbinding zult beschermen en bewaken. Zoals je kind onlosmakelijk met je verbonden is, is je partner dat ook. Iedereen die ooit een relatie heeft verbroken, weet hoe lang dat pijn blijft doen. Ook – en dat vergeten we nog wel eens, maar leren alle volgende partners uit eigen ervaring – als je zelf die keuze hebt gemaakt.

Liefde en hechting

Is liefde dan hechting? Tegenwoordig wordt het woord hechting niet alleen voor de relatie tussen kinderen en ouders, maar ook tussen partners gebruikt. En inderdaad hecht je je aan je partner. Het verschil met liefde zit hem erin, dat hechting een onbewust proces is. Je hecht je bijna automatisch, als je lang met iemand optrekt.  Zelfs gevangenen en bewakers hechten zich aan elkaar, gijzelaars en gijzelnemers.

Liefde en verantwoordelijkheid

Waar hechting echter een onbewust proces is, is liefde een keuze. Je kiest ervoor om je aan elkaar te verbinden. En die keuze zet enerzijds het onbewust proces van hechting in gang. Maar doet anderzijds ook iets met je geweten. Een bewuste keuze maakt je verantwoordelijk. En dus zal de vraag: ”Scheiden of blijven?” ook altijd een beroep doen op je verantwoordelijkheidsgevoel. En als je die verantwoordelijkheid niet voldoende waarmaakt, zul je daar een schuldgevoel over krijgen. Naar je partner, naar je kinderen.

Je harnas uitdoen

Het is daarom om te beginnen belangrijk om die liefde, bestaande uit verbondenheid, hechting en verantwoordelijkheid, te erkennen. Hoe je er ook van baalt: je houdt van die man of vrouw en daarom heb je zo’n last van wat er gebeurt of gebeurd is.

Het is niet eenvoudig om die liefde te erkennen. Je hebt je daar immers van afgesloten om die pijn of dat verdriet maar niet te hoeven voelen. Maar door een muur te bouwen of je zelf  te harnassen, doe je jezelf óók pijn.  Een harnas beschermt je wel tegen de pijn van buiten, maar het schaaft aan de binnenkant….

Alle gevoelens toelaten

Daarmee is nog niet het antwoord gegeven op scheiden of blijven; soms is scheiden de oplossing ook al houd je nog van je partner, bv in situaties waar geweld niet te stoppen blijkt.

Maar voor het aangaan van het zoekproces naar het juiste antwoord op de vraag: ”Scheiden of blijven?” is de eerste stap dat je allebei àl  je gevoelens toelaat. Dus zowel de woede en teleurstelling als ook de liefde en het gehecht zijn aan je partner. Ook het verantwoordelijkheidsgevoel. Ook de schuldgevoelens. Kortom, voor een goed keuze proces heb je àlle gevoelens nodig. Elk gevoel is belangrijk en moet zijn eigen rol kunnen spelen, hoe lastig dat ook is.

 

Lees verder: Scheiden of blijven – 2

 

_____________________________________________________
Marike de Valk is Gestalttherapeut en geeft individuele, relatie- en gezinstherapie in Beuningen bij Nijmegen samen met haar collega Wilfried Sluys. Op haar site: https://www.mv-gestalttherapie.nl legt ze haar werkwijze uit.
In haar blog (https://www.relatietherapie-nijmegen/blog/) schrijft ze over alles wat met partner- en gezinsrelaties te maken heeft. Ze geeft daar ook lezingen over. Ze is te bereiken via het contactformulier op haar sites of via 024-6751742.
Hier kun je je gratis abonneren op haar blog: abonneer.