In een vorige blogpost schreef ik over verschillende vormen van verraad binnen de relatie. In deze post wil ik dieper ingaan op wat verraad is en het verschil tussen onbewust en bewust verraad.
Het woordenboek geeft als definities voor verraad:
– het schenden van trouw
– trouweloosheid
– samenzwering tegen
– uitleveren aan de vijand
– verklikken
In al deze begrippen klinkt de bewuste actie door. Toch zijn met name de eerste twee begrippen in de praktijk niet allemaal altijd even duidelijk. Wanneer heeft je partner zijn trouw geschonden? Hebben jullie dezelfde definitie van ‘trouw’? Hebben jullie het daar met elkaar over gehad? Of gaan jullie er van uit dat jullie hierin op één lijn zitten?
Stilzwijgende afspraken
Veel stellen die mijn collega en ik in relatietherapie zien, blijken geen expliciete afspraken met elkaar gemaakt te hebben over wat ‘trouw’’ voor hen betekent. En hebben dus ook niet met elkaar besproken wat ze van elkaar verwachten. Je zou kunnen stellen dat waar er geen expliciete afspraken zijn, deze ook niet geschonden kunnen worden. (Een argument dat inderdaad nogal eens ter verdediging gebruikt wordt).
Er bestaat echter natuurlijk ook zoiets als ‘een stilzwijgende afspraak’. Alle partners leren elkaar kennen en kunnen elkaar vrij snel ‘’lezen’’. Schnarch, relatietherapeut en seksuoloog, noemt dat met een grappig woord ‘mindmappen’: de ‘mind’ van je partner in kaart brengen.
Dus de meeste partners weten heel goed van elkaar wat voor de ander acceptabel is en wat niet.
Bewust verraad
Soms doet iemand daarom moeite om zich níet te laten lezen. Hij sluit zich af en verzwijgt dingen.
Hieronder vallen alle situaties waarin dingen verzwegen worden om maar geen slapende honden wakker te maken of om ‘de ander maar niet te kwetsen’. In feite beschermt de verrader hier vooral zichzelf door geen kleur te bekennen. Vaak durft zo iemand zichzelf niet echt onder ogen te komen en sust hij/zij zichzelf. In feite pleegt hij zowel bewust verraad naar zichzelf als naar zijn partner.
Zoals die man die veel porno kijkt en dat voor zijn vrouw verzwijgt. Ze hebben het er nooit over gehad, maar hij voelt op zijn klompen aan dat ze zich verraden zal voelen als ze er achter zou komen. Hij gaat de confrontatie echter niet aan en vertelt het haar niet.
Of de vrouw, die ontkent dat ze vreemd is gegaan met een collega, ook al vraagt haar man haar dat expliciet. Ze zegt tegen zichzelf dat hij dat niet zou kunnen verdragen en hem de ellende wil besparen.
Maar ook de man, die verslaafd is en dat verbergt voor zijn partner. Zogenaamd ook om hem/haar niet ongerust te maken.
Of de vrouw die haar vriendin niet lastig wil vallen met haar eigen sores en daarom niet vertelt dat ze zich depressief voelt.
Vaak blijkt dat juist het liegen of bewust verzwijgen als het meest pijnlijk wordt ervaren. De vertrouwensrelatie wordt daar het meest door geschaad.
Onbewust verraad
Verzwijgen is een bewuste handeling. Jezelf afsluiten hoeft dat echter niet te zijn: soms gebeurt dat bewust en soms niet. Sommige mensen hebben als een soort overlevingsstrategie geleerd om alles wat lastig is, meteen te blokken. Het komt niet of nauwelijks hun bewustzijn binnen, tot grote ergernis vaak van hun partner. Want hoe kun je nu iemand aanspreken op gedrag dat onbewust, reflexmatig, tot stand komt?
Iemand weet van zichzelf meestal achteraf wel of hij toch niet ergens iets heeft geregistreerd en dat snel heeft weggestopt. En partners voelen over het algemeen haarfijn aan of de verrader eerlijk is of zijn eigen stoepje aan het schoonvegen is. In dat laatste geval is er sprake van bewust verraad. Eerlijkheid naar jezelf en naar elkaar is hierin het allerbelangrijkste.
Als duidelijk is dat iemand inderdaad onbewust lastige dingen blokt en uit de weg gaat, dan is het belangrijk om te onderzoeken waar dat door komt en wat je daar aan kunt doen.
Verschil in referentiekader
En tenslotte kunnen partners elkaar soms ook niet lezen als de referentiekaders té verschillend zijn.
Zo hadden we ooit een stel waarvan de man het heel normaal vond om de tandenborstel van zijn vrouw te gebruiken. Hij deed dat dan ook gedachteloos: hij pakte gewoon de tandenborstel die er lag, ongeacht of die nu van hem of van haar was. Zijn vrouw vond dat echter vies en had hem al regelmatig gezegd: ‘Hé, dat is míjn tandenborstel!’ Met zijn mond vol tandpasta knikte hij dan, zo van: ‘ja, dat weet ik.’
Toen ze na een paar keer steeds bozer werd en hem verweet dat haar wens op dit gebied kennelijk niet belangrijk was voor hem, vroeg hij verbaasd: ”Maar waarom word je daar nu zo boos om?’’ Hij begreep haar echt niet. Het paste compleet niet in zijn referentiekader dat zij dat niet zou willen hebben. Toen hem duidelijk werd, dat zij dat vies vond, voelde hij zich op zijn beurt verraden: ‘’Waarom ben je vies van mij? We zoenen elkaar toch ook?’’ Hier was dus duidelijk geen sprake van bewust verraad.
Verraad t.o.v. de ander is vaak ook verraad t.o.v. jezelf
Uit veel vormen van verraad blijkt dat iemand niet alleen verraad pleegt t.o.v. de partner maar ook t.o.v. zichzelf. Om iets aan een ander te kunnen bekennen, moet je immers ook jezelf onder ogen komen. en dat is vaak heel moeilijk.
Veel mensen sussen daardoor zichzelf, maken hun gedrag minder ernstig en proberen daarmee zichzelf gerust te stellen.
Het zal duidelijk zijn dat dit op de lange termijn meestal meer kwaad dan goed doet.
Lees ook: Verraad en vergeving; Zelfonderzoek na verraad ; Bewust verraad ; Dialoog na het verraad ; Rouwen na verraad ; Je partner vergeven na verraad; Je boosheid loslaten; Je hart weer openen
______________________________________________________
Marike de Valk is Gestalttherapeut en geeft individuele, relatie- en gezinstherapie in Beuningen bij Nijmegen samen met haar collega Wilfried Sluys. Op haar site: https://www.mv-gestalttherapie.nl legt ze haar werkwijze uit. In haar blog (https://www.relatietherapie-nijmegen/blog/) schrijft ze over alles wat met partner- en gezinsrelaties te maken heeft. Ze geeft daar ook lezingen over. Ze is te bereiken via het contactformulier op haar sites of via 024-6751742. Hier kun je je gratis abonneren op haar blog: abonneer op blog.
An
Eindelijk een mooie, verhelderende en concrete uitleg over veel voorkomende problemen in relaties, veel mannen en vrouwen zouden dit moeten lezen. Problemen waar ik nu ook mee worstel. Ik heb het mijn man ook laten lezen, ook wij hadden gezamenlijke expliciet afspraken gemaakt in relatie therapie waar hij zich niet aan kan houden en telkens opnieuw liegt omdat hij blokt, schaamt of voor eigen bestwil. Op een gegeven moment weet je het niet meer door het liegen, want als hij over dat liegt kan hij ook nog over iets ergers liegen. En in mijn geval het stiekem checken van zijn telefoon om achter het liegen te komen, wat ook weer verkeerd is. Ook ik voel haarfijn aan dat hij zijn straatje weer aan het schoonvegen is, intuïtief. Gebrek aan vertrouwen maar wel een berg met liefde, erg ingewikkeld en zo zonde van de mooie dingen die onze relatie heeft. Hij gaat en wil het nu eindelijk gaan aanpakken, ik hoop het want we zijn onlangs getrouwd en ik verwacht mijn eerste kindje. Het gaat dan niet eens om de acties van de partner maar het liegen erover om te verhullen dat er sprake is van terugkerende manieren om met pijn en zorgen om te gaan. Zo heeft iedereen dat en er is moed voor nodig om die aan te pakken, Maar als dit niet veranderd en we niet samen een stevig fundament van vertrouwen kunnen bouwen is het voor mij einde van het huwelijk, zonder vertrouwen is er geen gezonde basis.
marike
Dankjewel, An. Er is zeker moed nodig om jezelf onder ogen te komen. En ook om je relatie aan te pakken. dat gaat niet vanzelf. en helaas leren we dat niet meer op school: we denken dat een relatie niet goed is, als het niet meer vanzelf loopt. Niets is minder waar!
Bart
Mijn relatie is door een leugen van mij gebroken. Onze relatie had een jaar geleden al eens eerder een einde gehad. Zij is weduwe werd alles zo dubbel voor haar. Ze voelde de liefde voor haar man sterker dan de liefde voor mij en daardoor wilde ze niet verder meer. Ik had na enkele maanden kort een relatie met een andere vrouw. Dat lukte mij ook niet. Ze had het wel vernomen van andere mensen en mij er naar gevraagd. Ik heb het bewust niet willen zeggen tegen haar omdat ze nog steeds in haar rouwproces was van haar overleden man. Maar door het blijven te negeren werd dit een grote leugen. Nadien zijn we toch terug gestart met de relatie. Maar ik kon het haar niet meer zeggen omdat ik bang was voor haar scherpe tong. Het is wel uitgekomen nadien en dat heeft een groot vertrouwensbreuk teweeg gebracht. Dit was december vorig jaar. We hebben beide wel getracht en geduld gehad. Maar we zijn nu 10 maanden verder. Enkele weken waren we weer heel dicht bij maar dan ontdekte ze een nieuwe leugen. Ik was gestopt met roken en helaas terug begonnen. Ze zag mij het pakje sigaretten weg moffelen. Dit was voor haar een nieuw verraad. Opnieuw een teken dat ik steeds dingen voor haar zou verbergen. Ik had nochtans mijn lesje geleerd maar was opnieuw bang voor haar scherpe tong. Ze heeft er nu met een coach over gepraat en het resultaat is dat een nieuwe inzichten heeft gekregen in de situatie. Namelijk dat ik met beter voor doe dan ik ben. Dit was de druppel die de emmer deed overlopen en onafgezien graag zien zeker van toepassing is zegt haar verstand dat een relatie met mij verder niet meer kan. Van relatietherapie denkt ze niet dat het nog nuttig is. Ik besef wel dat we soms bij elkaar op de rode knop drukken als er een discussie is. Ik heb veel geduld gehad maar we hebben er niet constructief aan gewerkt. Spijtig dat als je dit soort situaties pas beter inschat het te laat is.
marike
Beste Bart,
ja, je lijkt je inderdaad t.o.v. haar beter voor te doen dan je bent. Maar misschien ook t.o.v. jezelf. Blijkbaar durf je er niet op te vertrouwen dat ze ook nog van je zou houden, ook al was je weer opnieuw begonnen met roken, of ook al had je een nieuwe relatie toen het uit was met haar. Het excuus om iets niet te vertellen om het de ander niet moeilijk te maken, klopt meestal niet. Daarmee houd je jezelf voor de gek. Dus pas als jij voor jezelf durft staan en confrontaties met haar aandurft, zal zij vertrouwen krijgen in een relatie met jou. En dat zal ook gelden in nieuwe relaties. Ik ken geen vrouwen die liever hebben dat hun partner een leugentje om bestwil pleegt, dan dat ze de waarheid weten! Sterkte!
Anoniem
De laatste zin van het artikel zal waarschijnlijk moeten zijn ‘meer kwaad dan goed doet’ in plaats van andersom.
Marike
Klopt! Dank! Heb het hersteld!