Marike de Valk - Gestalttherapie en zingeving

Je hart weer openen voor je partner, dat is de laatste fase van het proces van Verraad en Vergeving. Je hart openen betekent dat je je partner weer binnen laat én dat je jezelf weer toestaat om zachte gevoelens voor hem/haar te hebben. Het betekent dat je je weer kwetsbaar op durft te stellen en jezelf weer geeft. En dat je ook weer de mooie en vertederende kanten van hem of haar wil zien.

Als je je hart opent kun je je partner accepteren mét al zijn of haar hebbelijk- en onhebbelijkheden. Je kunt zeggen én voelen: “Je hebt me vreselijk gekwetst, maar ik hou toch van je.”

Verzoening

Misschien is dit wat sommige mensen ”verzoening” noemen. Ik zelf kan niet zoveel met dat woord ”verzoening”. Het klinkt mij te oppervlakkig in de oren. Je verzoenen met je partner klinkt voor mij als een rationele keuze of een cosmetische ingreep. Misschien doordat het woord ”zoenen” er in zit. Zoiets van: ”Kusje erop, over!” Ik voel in dat woord niet de lading van het hele moeilijke en ingrijpende proces van vergeving. En het roept bij mij zeker niet dit laatste aspect op van ´het openen van je hart´.

Van kiertje tot wagenwijd

Net als bij een deur, zijn er gradaties in hoe je je hart open kunt zetten: van een kiertje tot wagenwijd.  Meestal zijn we ons dat niet bewust. Maar ga maar eens na hoe open jij je hart hebt t.o.v. verschillende mensen in je omgeving. En registreer de verschillen.

Naar je partner toe kun je uiteindelijk niet volstaan met een kiertje. Ik kan me voorstellen dat je in het begin voorzichtig bent.  Maar als het bij een kiertje blijft, wordt het wel een schrale relatie. Liefde vraagt om meer dan een kiertje.

Misschien ben je daar nog wat huiverig voor. Misschien weet je niet zo goed hoe… Net als het openen van een deur gaat het openen van je hart niet vanzelf. Je moet er bereid toe zijn en er moeite voor doen. De verzachting, die we beschreven bij het loslaten van je boosheid, is een eerste stap.

Wat kan helpen is een visualisatie waarbij je bewust je hart opent voor je partner. En niet alleen opent, maar hem/haar ook binnenlaat en ´welkom thuis´ heet.

Want dat is je hart weer openen voor je partner: hem/haar weer binnenlaten en ”welkom thuis” heten. Niet alleen ”welkom”, want je kunt elke vriend welkom heten. Je partner is echter niet ”elke vriend”. Je partner is degene, met wie je je leven weer samen wil delen. Degene, bij wie jij ´thuis´ bent en die bij jou ´thuis´ is. Als je je hart opent, geef je je partner weer die plek.

Als je je hart niet meer wil openen

Een relatie voortzetten zonder je hart weer te openen, is jezelf en de ander iets wijs maken. Dan leef je nog samen als huisgenoten en als ouders van je kinderen, maar niet meer als liefdespartners.

Het besluit om je hart niet meer te openen, wordt soms heel snel genomen. Zeker mensen, die eigenlijk twijfelen, kunnen de neiging hebben om zich af te sluiten. Soms omdat ze dat inmiddels aan de derde persoon in de relatie beloofd hebben. Soms omdat ze er niet meer op vertrouwen, dat ze in het hele proces zélf de keuzen kunnen blijven maken. Ze zijn bang om overgehaald te worden. Daarom verharden ze zich en houden zich vastberaden vast aan de eenmaal gemaakte keuze.

Die keuze is echter vaak in hun eentje gemaakt. Er is niet een heel gezamenlijk proces, zoals in deze serie beschreven, doorgewerkt. En dat is jammer. Mensen kunnen veranderen en dus kan ook hun relatie ten goede veranderen. De optie van een doorstart op grond van geleerde lessen behoort vaker wel dan niet tot de mogelijkheden.

Uit elkaar gaan

Maar ook als je dit hele proces, zoals het beschreven is in deze serie van Verraad en Vergeving, wél hebt doorgewerkt, kan het zijn dat je je hart niet meer kunt of wil openen. Ongetwijfeld heb je dat in de loop van het proces dan al gemerkt.  En jouw partner zal het aan jóu gemerkt hebben.

Als dat het geval is, kun je beter serieus overwegen om te gaan scheiden. En al helemaal als je partner zich wel opent voor jou. Want niets is zo pijnlijk als samenleven met een partner die zijn of haar hart voor jou gesloten heeft. Geen eenzaamheid groter dan samenleven met iemand, die jou niet meer binnenlaat en zichzelf niet meer geeft.

Als je er echt alles aan hebt gedaan, als jullie beiden volledig op toneel gekomen zijn, en als je desondanks je hart niet kunt openen, dan houdt het op.

Ook dán is het overigens belangrijk om je boosheid los te laten. En liefst je hart weer zover te openen, dat er geen verbittering meer is. Dan is het belangrijk om te kunnen zeggen:”Welkom”. Ook al kun je niet meer zeggen:”Welkom thuis”.

Als je wel wil, maar het lukt niet

Als je graag je hart weer zou willen openen, maar het lukt niet, dan is therapie aangewezen. Dan is het belangrijk om samen met een deskundige te kijken waar de blokkades zitten. En of die blokkades enige grond in de realiteit hebben. M.a.w. of het inderdaad verstandiger is om de relatie niet voort te zetten.

Want soms is het beter voor jezelf om een relatie niet voor te zetten. Maar vaker is er een angel blijven zitten of zijn er andere redenen waarom je jezelf niet meer kunt openen.

Vergeving en liefde

Vergeven is een moeilijk proces. Het vraagt een investering die veel mensen niet zo goed kennen. In onze snelle wereld, waarin the sky the limit is (of leek), zijn we er niet aan gewend dat moeilijke tijden bij het leven horen. We weten niet zo goed hoe daar mee om te gaan. Investeren, moeite doen, uithouden… kwaliteiten die velen niet meer van huis uit leren en al helemaal niet t.a.v. relaties.

Relaties moeten in de ogen van veel mensen iets opleveren. En als ze dat niet meer doen, dan ga je verder… Op zoek naar de volgende relatie. In dat opzicht hebben veel relaties weinig met liefde en meer met ”iemand nodig hebben” te maken.

Veel mensen kennen de onvoorwaardelijke liefde alleen voor hun kinderen. Wat het kind ook doet, het is en blijft je kind. Je kunt bijna niet anders dan van hem of haar houden. Eenzelfde liefde kun je ook voelen voor je partner.

Liefde is uiteindelijk niet ”houden van, omdat …”

maar: ”houden van, ondanks …”.

Als je dat kunt ervaren, weet je dat je je partner vergeven hebt.

Lees ook:Verraad en vergeving;  Omgaan met emoties na verraad;                       Bewust verraad ; Rouwen na verraad; Zelfonderzoek na verraad; Dialoog na het verraad; Je partner vergeven na verraad; Boosheid loslaten

Marike de Valk is gepensioneerd Gestalttherapeut. Ze gaf individuele, relatie- en gezinstherapie in Beuningen bij Nijmegen samen met haar collega Wilfried Sluys. In haar blog op deze site valt veel te lezen over relatieproblemen.  

PS De persoonlijke voornaamwoorden ‘hij’ en ‘zij’  en ‘hen’ in mijn blogs zijn inwisselbaar, tenzij expliciet anders vermeld. Ik bedoel er niet mee dat de beschrijvingen specifiek voor een bepaald gender gelden.

Als je besloten hebt om je partner te vergeven, moet je  ‘je boosheid loslaten en je hart weer openen’.  In deze blogpost beschrijf ik het eerste stuk daarvan: je boosheid loslaten. Deze post staat in het kader van een serie over verraad en vergeving.

De functie van boosheid

Boosheid is één van de fysieke reacties van het lichaam op gevaar: de adrenaline stijgt, soms in een ‘split second’, en maakt daarmee het lichaam klaar om te vechten of te vluchten  of  juist doodstil te blijven zitten (verstijven als een konijntje in de koplampen). Alle energie gaat naar die organen en spieren die je hierbij het hardst nodig hebt. Je kunt hier meer over lezen op mijn pagina: “Het verwerken van een schokkende gebeurtenis.”

Boosheid heeft in eerste instantie dus een functie: het beschermt je tegen een mogelijke bedreiging. Zonder de tijd te nemen om na te denken maakt je lijf zich klaar, want soms telt elke seconde.

Deze post gaat echter over situaties, waarin je boosheid t.o.v. je partner géén functie meer heeft. Als het goed is heb je de vorige blogs gelezen en de daar beschreven stappen van stilstaan en uitzoeken al doorlopen. Je bent ook al bezig geweest met inzien hoe je partner en je relatie werkelijk is. En je hebt daadwerkelijk consequenties getrokken uit dit alles.

Blijvende boosheid

Boosheid die geen functie meer heeft is als vergif in je lijf. Je slaapt er slecht van, je kunt niet meer blij zijn en genieten, je spieren zijn voortdurend gespannen. Je vergiftigt niet alleen jezelf maar ook de sfeer om je heen. Andere mensen vinden je niet meer zo leuk en gezellig. En dan blijkt vaak dat het nog niet zo eenvoudig is om die boosheid los te laten. De boosheid is een verharding geworden. Een muur waarachter je je verschanst.  Je hebt je hart op slot gezet.

Misschien omdat je je nooit meer wil laten kwetsen. Maar is dat realistisch? Ga je ook nooit meer de straat op omdat je wel eens overreden zou kunnen worden door een auto?

Ook kan het zijn dat je je boosheid niet goed geuit hebt en dat die naar binnen geslagen is. Daar kun je behoorlijk depressief van worden. Het kost namelijk ongemerkt nogal wat energie om boosheid te onderdrukken.

Bij het onderstaande heb ik het expliciet over een situatie waarin er geen sprake meer is van verraad in welke vorm dan ook. Waarin de boosheid dus geen functie meer heeft. Want als het verraad voortduurt is boosheid niet iets waar je vanaf moet komen, maar een adequate reactie!

Dus als je boosheid nog blijft, terwijl die geen functie meer heeft, dan is het belangrijk die boosheid te onderzoeken.

De boosheid onderzoeken

Zoals je kunt zien in de afbeelding hiernaast van het Gottmaninstituut is boosheid vaak maar het topje van de ijsberg. Boosheid kan een uiting zijn van een heleboel emoties, die zich minder makkelijk laten uiten dan boosheid.  Ik noem er een aantal: angst, verlegenheid, beschaamdheid, overrompeld zijn, verdriet, aangevallen voelen, alleen voelen, teleurstelling, je beledigd voelen, uitputting, stress, schuld, je betrapt voelen, verveling, wantrouwen etc. En hiermee is de lijst nog lang niet volledig.

Kwetsbaarheid

Vaak zijn deze gevoelens moeilijker te uiten dan boosheid. Boosheid geeft je immers nog het gevoel van kracht en actie. Als je de genoemde onderliggende gevoelens zou uiten, zou je je heel kwetsbaar voelen. En dat is wat mensen vaak willen voorkomen.

Soms ook zijn mensen bang dat ze klein worden of de mindere zullen zijn als ze zich kwetsbaar opstellen. Dat de ander dan ”wint”. Of ze denken dat ze te weinig voor zichzelf opkomen.

Dat zijn allemaal gedachtenconstructies. Een relatie gaat niet over winnen of verliezen, over meer of minder. Een relatie gaat over contact. En het is moeilijk om contact maken als jouw deur dicht blijft of je vuist gebald…

Voor vergeving en voor het loslaten van je boosheid is het dus nodig, dat je je eigen kwetsbaarheid erkent en laat zien. Dat je uitzoekt welke gevoelens er nog onder je boosheid zitten. En dat je die uit en bespreekbaar maakt. Hopelijk heb  je dat ook al gedaan in alle voorgaande stappen. Je moet het blíjven doen: je kwetsbaar naar elkaar toe opstellen blijft noodzakelijk in elke relatie. Het is de voorwaarde voor echt contact.

Die kwetsbaarheid is dus ook noodzakelijk voor de partner, die het verraad gepleegd heeft. Soms ontstaat boosheid juist omdat die partner zich níet kwetsbaar op wil stellen…

Hoe laat je je boosheid los?

Als de boosheid, ondanks al het uiten ervan, toch iedere keer blijft opvlammen, dan ben je misschien in een patroon terecht gekomen. Je hebt jezelf als het ware geprogrammeerd om te verharden en boos te worden, zodra je je partner ziet. Er is zo vaak adrenaline in je opgelaaid dat inmiddels je hele stresssyteem van slag is. Dan is het zaak om eerst eens goed voor jezelf te gaan zorgen en de spanning uit je lijf kwijt te raken.

Daar zijn een aantal manieren voor:

Bewegen

Als je je boosheid onderdrukt, is het goed om te gaan bewegen. Niet te fanatiek, want dan maak je opnieuw adrenaline aan. Gewoon letterlijk in beweging komen kan erg goed helpen om ook psychisch weer in beweging te komen. Misschien dat je dan eerst alsnog die boosheid voelt, die naar buiten wil. Daar zijn allerlei manieren voor te vinden: een boksbal, hardlopen, een boze brief schrijven.

Verzachten

Eigenlijk moet je bij het loslaten van je boosheid als het ware je systeem, dat geprogrammeerd is geraakt door de schok of door langdurige alertheid, herprogrammeren. Ik ben geen neuroloog, maar ik kan me voorstellen dat je hersenen in het contact met je partner automatisch de route naar schrik, walging of woede zijn gaan ontwikkelen.

Daarom is het nu belangrijk om elke keer als de boosheid oplaait, iets te doen of op te zoeken wat jou verzacht t.o.v. je partner. Mildheid en tederheid zijn tegengif tegen adrenaline. Denk bv maar eens aan een baby… en registreer wat dat met jezelf doet: de spanning verdwijnt uit je lijf, je krijgt een glimlach op je gezicht.

Je kunt iets liefs tegen jezelf zeggen of je partner vragen om je even vast te houden. Ook kan het helpen om mindfulnessoefeningen te gaan doen rond het thema ‘mildheid”. Op you tube kun je van alles vinden. Wij raden altijd Edel Maex aan- een Vlaamse psychiater en boeddhist, die een mooie cd heeft gemaakt met oefeningen voor het omgaan met emoties.

Stoppen met zelfkwelling

Een ander belangrijk aandachtspunt is stoppen met jezelf te kwellen. Misschien heb je de neiging om steeds maar weer terug te denken aan hetgeen er gebeurd is. Je blijft de film maar in je hoofd afspelen. Daarmee kwets je jezelf steeds opnieuw. Het wordt nu dus tijd om jezelf daarin te begrenzen. Daar is natuurlijk een simpele manier voor: elke keer als je merkt dat je dat doet, zoek je afleiding. Maar dat heb je wellicht al geprobeerd.

Visualiseren wat jij nodig hebt

Een alternatief is dat je stil gaat staan bij wat jij nodig hebt. Ga op een rustige plek zitten en haal een aantal keren diep adem, sluit je ogen en visualiseer jezelf in de toekomst als tot rust gekomen, gelukkig en tevreden.  Kijk welke beelden er spontaan opkomen. En kijk waar je dan bent, wat je doet of niet doet, wat je verlangen is, waar je partner is en wat die doet of niet doet. Sta stil bij alle details, die er voor jouw gevoel toe doen. En neem daarna je lijf waar, voel welke spieren er ontspannen, wat er met je ademhaling gebeurt. Misschien ontstaan er hele dialogen met je partner, of misschien zeggen jullie niets. Het kan echt helpen om helemaal te zien welke woorden en welke houding van jouw partner jou goed zouden doen.

In dat geval is het belangrijk je partner daarna te vertellen over deze visualisatie. Misschien kunnen jullie samen jouw film tot leven brengen.

Je eigen leven weer opnemen

Het kan ook zijn dat dat je partner in jouw visualisatie helemaal niet aanwezig is. Dat je iets voor jezelf doet, waar je al een hele tijd niet aan toe gekomen bent.

Misschien ben je door het verraad zo opgeslokt geweest, dat al het andere ervoor heeft moeten wijken. Misschien heb je je ziek gemeld op je werk, nachtenlange gesprekken gevoerd met je partner, weinig geslapen, geen aandacht meer gehad voor vrienden en familie… het wordt nu tijd om je te realiseren dat het leven intussen gewoon doorgaat. Het leven… en dus ook jouw leven. Hoe ernstig ook, er is mee in jouw leven dan alleen je relatie.

Dus ga weer aan de slag. Zoek vrienden en vriendinnen op om leuke dingen te gaan doen en het ju eens níet over jullie problemen te hebben. Onderzoek je eigen ontwikkeling: waar sta je? Waar ben je aan toe? Een vakantie? Een nieuwe bijscholing? Iets op het gebied van hobbies?

Rol van je partner

In dit proces van je boosheid loslaten en je hart weer openen,  kan je partner een belangrijke rol spelen.

Spijtbetuigen én veranderen

Het belang van spijtbetuigen is al eerder aan de orde geweest. Dat is geen eenmalige gebeurtenis. Het is belangrijk dat je regelmatig aan je partner merkt dat h/zij spijt heeft van de pijn die jou is aangedaan.

Een partner die echter alleen nog maar in de schuldbewuste rol gaat zitten, is niet aantrekkelijk. Die biedt geen Tegenover meer. Schuldbewustzijn is prima, maar heeft geen nut als het niet leidt tot ander gedrag en een ander bewustzijn.

Niet iedere partner blijkt meteen bereid om tot zelfonderzoek over te gaan en zelf te willen begrijpen waarom h/zij tot het verraad is overgegaan. Zoals al in een andere post beschreven, is dat echter noodzakelijk. Hij of zij kan daardoor zichzelf beter leren kennen en zichzelf ook de vraag stellen of het verraad in de eigen ogen ook zo ernstig is als in de ogen van de partner. Het helpt enorm als je ziet dat je partner met dat zelfonderzoek bezig is en blijft…

Zelf het onderwerp aansnijden

En het helpt dus ook als je partner daar – steeds als h/zij daar zelf over nagedacht heeft of iets ontdekt heeft – daar uit zichzelf met jou over begint. Veel schuldbewuste partners kaarten zelden zelf het hot item van het verraad aan. Ze laten de situatie het liefst zo snel mogelijk achter zich. En als het even rustig is, hoeden ze zich om er weer over te beginnen.

Jammer. Want het zou zo helpen als ze regelmatig hun partner deelgenoot maken van hun eigen gedachten en gevoelens.

Jou begrenzen

Dat wil echter niet zeggen dat je partner altijd maar beschikbaar moet zijn om het er met jou over te hebben. Het is op een gegeven moment ook belangrijk dat je partner jou begrenst. Dat h/zij aangeeft: nu eens even níet erover praten. Of ook:”Dit pik ik niet van jóu. Ik ben fout geweest, maar dat geeft jou geen recht om mij te kleineren of je boosheid op mij bot te vieren.” Als je partner een schuldig doetje wordt dat alleen nog maar bezig is om het jou naar de zin te maken, ontstaat er een ongelijkwaardige relatie. En dat doet niemand goed.

Soms helpt het ook als ieder nadenkt over hoe je het goed kunt maken. Vaak heeft de ene partner een concrete actie uitgehaald, die de zaak aan het rollen heeft gebracht, bv door vreemd te gaan. Vaak was er echter daarvoor ook al iets aan de hand: de andere partner wou bv al langere tijd niet meer vrijen of had zich anderszins in zichzelf teruggetrokken. Beiden kunnen dan nadenken over een symbolische actie om het eigen aandeel te erkennen en iets goed te maken. Het liefst natuurlijk door zelf en samen te veranderen.

Soms kan het daarbij helpen als de ”schuldige partner” de ander iets geeft wat hem/haar echt moeite kost, zodat blijkt dat je er echt iets voor over hebt. Of dat je dat allebei doet. Een symbolische compensatie voor de pijn, die je de ander – bewust of onbewust – hebt aangedaan. Dat kan in de vorm van een concreet cadeau of door samen een ritueel te verzinnen.

Tenslotte

Wat je ook doet: de relatie wordt nooit meer zoals die was en dat is maar goed ook. Want anders zou de hele ellende zich kunnen herhalen.

Jullie zijn, als het goed is, door het hele gebeuren namelijk allebei gegroeid en dus groeit – als het goed is – jullie relatie mee.

 Lees ook:Verraad en vergeving (1);  Omgaan met emoties na verraad (2);                       Bewust verraad (3); Rouwen na verraad (4); Zelfonderzoek na verraad (5); Dialoog na het verraad (6); Je partner vergeven na verraad (7); Je hart weer openen (9)

Marike de Valk is Gestalttherapeut en geeft individuele, relatie- en gezinstherapie in Beuningen bij Nijmegen samen met haar collega Wilfried Sluys. Op haar site: https://www.mv-gestalttherapie.nl legt ze haar werkwijze uit. In haar blog (https://www.relatietherapie-nijmegen/blog/) schrijft ze over alles wat met partner- en gezinsrelaties te maken heeft. Ze geeft daar ook lezingen over. Ze is te bereiken via het contactformulier op haar sites of via 024-6751742. Hier kun je je gratis abonneren op haar blog: abonneer op blog.

PS De typering in mannen en vrouwen is een stereotype, een generalisatie. Die zijn weliswaar niet voor niets ontstaan, maar daarom hoeft niet iedereen er precies aan te voldoen. Vandaar dat de persoonlijke voornaamwoorden ‘hij’ en ‘zij’ in mijn blogs over iedereen kunnen gaan.