Omgaan met verschillen

Regelmatig komen we stellen tegen, die moeite hebben met het omgaan met verschil van mening. Als je verder kijkt, blijkt dat ze eigenlijk sowieso moeite hebben met het omgaan met de verschillen tussen hen. Ze verwachten eigenlijk van een partner, dat die het met hen eens is, en liefst ook nog dezelfde behoeften en verlangens heeft op dezelfde momenten. Of minstens hen erkent en niet boos wordt over dat verschil, en er toestemming voor geeft. Maar als de partner ook moeite heeft met het omgaan met verschillen, dan is dat allemaal nog niet zo eenvoudig…

De tweede fase van de relatie

Vaak zitten deze stellen ofwel in de tweede fase van hun relatie ofwel zijn zijn deze tweede fase niet goed doorgekomen. In de tweede fase van de relatie neemt de verliefdheid af en treden de onderlinge verschillen meer op de voorgrond.

In de eerste fase van de verliefdheid werden die verschillen juist aantrekkelijk gevonden. Of met de mantel der liefde bedekt. Of niet gezien, omdat iedereen in de verliefdheidsfase meestal vanzelf de beste versie van zichzelf is.

In de tweede fase neemt de verliefdheid af. De verschillen dienen zich aan en nu wordt het zaak om te leren die te accepteren en er goed mee om te gaan.

Mag er verschil zijn?

Ik heb al vaker geschreven over hoe je het beste met verschillen om kunt gaan. (Scheiden kan altijd nog/; Kan mijn gevoel terugkomen/ Teleurstellingen in je relatie)

Deze keer wil ik wat dieper ingaan op de onderliggende oorzaken. Hoe komt het dat mensen zo’n moeite hebben met meningsverschillen of met andere verschillen? Terwijl het toch de normaalste zaak van de wereld is dat de ene mens de andere niet is? Waarom leren zoveel mensen kennelijk niet in hun jeugd om goed met die verschillen om te gaan?

De manier waarop de meeste mensen met verschillen om leren gaan, is vaak een manier, die gemakkelijk tot problemen kan leiden. Ze leren namelijk manieren om de verschillen ongedáán te maken in plaats van er mee om te gaan.

Er zijn twee manieren om verschillen ongedaan te maken. De eerste manier is dat je het verschil oplost door je aan te passen aan de ander. De andere manier is dat je allerlei strategieën inzet zodat de ander zich aanpast aan jóu.

Omgaan met verschillen betekent helaas voor veel mensen: ongedaan maken van verschillen! hetzij doordat jij je aanpast aan de ander; hetzij doordat de ander zich aanpast aan jou.

In beide gevallen mag het verschil er dus niet zijn. Er is blijkbaar maar één waarheid, één juiste manier van handelen. Precies in díe opvatting zit de kern van het probleem.

Dé waarheid bestaat niet.

In de tweede fase van de relatie – de fase na de verliefdheid – is het dan ook vooral belangrijk dat stellen leren dat er niet maar één waarheid is. Eigenlijk zouden mensen dat al in hun opvoeding moeten leren. De wereld wemelt immers van de verschillen. En ieder mens is per definitie uniek en dus anders dan jij.

Iedereen is anders op een heel aantal belangrijke punten:

• genen
• ouders
• milieu
• geboorteplek (bv stad of dorp of land)
• karakter
• opleiding
• vrienden
• gezondheid
• levenservaringen
• etc

Ieder ontwikkelt  op grond van al die factoren een eigen referentiekader. En het is precies jouw referentiekader dat in hoge mate bepaalt hoe jij over allerlei zaken denkt en wat ze voor gevoelens en behoeften oproepen.

Door dat verschil in referentiekader ervaart en interpreteert iedereen de werkelijkheid anders en heeft iedereen andere behoeften en wensen. En andere ideeën en meningen. En dus zijn of haar eigen waarheid!

De enige waarheid is dat dé waarheid niet bestaat! Oftewel: jouw waarheid is net zo belangrijk als die van je partner en omgekeerd. Net zo goed als jouw mening net zo veel bestaansrecht heeft als die van je partner. En omgekeerd!

Differentiëren

Doordat mensen niet geleerd hebben om het verschil te accepteren, hebben ze ook geen manieren geleerd om er constructief mee om te gaan. Ze hebben niet geleerd om te ”differentiëren”. Differentiëren betekent: jouw ”waarheid” (beleving, visie)  in contact brengen met die van de ander. Elkaars waarheid erkennen en respecteren. En er nieuwsgierig naar zijn, er vragen over stellen, wellicht ervan leren. Op een rustige manier met elkaar over de verschillen kunnen praten. En waar er geen ruimte is om beide manieren naast elkaar te laten bestaan, samen rustig naar een oplossing zoeken.

Anneke is thuis de jongste. Ze werd altijd behoorlijk verwend en kreeg alles van haar 4 oudere broers en zussen gedaan. Ze had van jongsafaan geleerd dat haar stralende lach een geweldig middel was om mensen op haar hand te krijgen. Anneke ontmoette Jan, die straal verliefd op haar werd en haar op handen droeg. Hij paste zich voortdurend aan haar aan. Na een paar jaar veranderde dat echter: Jans verliefdheid nam af. Hij begon in de gaten te krijgen dat alles altijd op Annekes manier moest. Waar hem dat eerst nooit uitmaakte, begon hij nu te protesteren. En omdat hij  niet zo gewend was om voor zichzelf opkomen, gebruikte hij extra kracht. Waardoor zijn boodschap véél te hard overkwam. Alsof je de volumeregelaar van 3 naar 10 openzet.

In Gestalttermen zouden we zeggen dat hij begon te differentiëren. De tweede fase van de relatie was duidelijk aangebroken. Anneke schrok: ze was hier totaal niet aan gewend. Aanvankelijk viel ze terug op al haar oude manieren om alsnog haar zin te krijgen: van vlijen of een pruillip trekken tot boos worden of een tijd lang expres niet meer lachen. Niets hielp. Jan doorzag als geen ander al haar trucjes. Vaak ontstond er dan ruzie.

In relatietherapie leerde Anneke om teleurstellingen te dragen en ook belangstelling  te krijgen voor Jans wensen en ideeën. En Jan leerde om zijn kracht wat te temperen en zijn boodschap op een rustige manier te brengen.

Meningsverschil hoeft geen ruzie te worden

Veel mensen associëren een verschil van mening met ruzie of conflict.  Ze zijn boos op hun partner, omdat die het niet met hen eens is. Dat is zelfs in de taal al te merken:

Het Nederlandse woord ”meningsverschil” heeft helaas de klank van ruzie. Een verschil van mening wordt echter alleen een meningsverschil in de zin van ruzie, als dat verschil er niet mag zijn.

Een meningsverschil hoeft echter helemaal geen ruzie te worden. Je kunt het met elkaar eens worden over het feit dat je van mening verschilt (”agree to disagree”) of je constateert dat er een verschil is wat opgelost moet worden en gaat rustig praten met elkaar in gesprek.

Soms zal dat een compromis opleveren. Maar zo’n gesprek kan ook een win-winsituatie opleveren, waarbij, omdat je samen tot hele nieuwe, creatieve en zelfs nog betere ideeën komt.

Als je samen op vakantie wil, en de één wil naar Zuid-Afrika en de ander naar Terschelling, dan moet je daar samen een oplossing voor vinden. Als je nieuwsgierig bent naar elkaars keuze en de onderliggende redenen begrijpt, kan dat een boeiend gesprek opleveren. Waarin je elkaar ongetwijfeld beter leert kennen. Wellicht komt er uit dat je voortaan om beurten de vakantiebestemming bepaalt. Of misschien komt er heel iets anders uit, bv dat je dit jaar samen naar Portugal gaat.

Er is nog een reden waarom we het moeilijk vinden om verschillen van onze partner (of andere dierbaren) te accepteren. Daar zal de volgende blogpost ”Meningsverschil met je partner” over gaan.

Lees ook: Kies voor dialoog in plaats van discussie ; Visie op relaties; Uitgangspunten bij relatietherapie

______________________________________________________

Marike de Valk is gepensioneerd Gestalt- en relatietherapeut.  In haar blog schrijft ze over alles wat met partner- en gezinsrelaties te maken heeft. Ze geeft daar ook lezingen over. Ze is daarvoor te bereiken via het contactformulier op haar site.