Omgaan met emoties na verraad (3)

Omgaan met emoties na verraad is geen sinecure. Die emoties kunnen namelijk ontzettend heftig zijn. Mensen kunnen er volledig door van slag raken.

Verraad hoort dan ook bij de meest ingrijpende gebeurtenissen in een mensenleven. Op de een of andere manier raakt verraad mensen tot in het diepst van hun ziel. En zeker als het verraad door de partner begaan is. Dat kan niet anders dan heftige emoties oproepen.

Immers, dat iemand die jij zo vertrouwde, je verraden heeft… dat is verbijsterend. Je kunt het niet geloven. Als je het hoort en je was er totaal niet op voorbereid, is de schok gigantisch. Als je al argwanend was geworden en het al begon te verwachten, is de schok misschien minder groot. Maar daarom doet het nog niet minder pijn.

Waaróm? Vraag je je af. Waarom heeft h/zij geen rekening met jou gehouden? Alsof jij niet bestaat! Alsof jij er niet toe doet! Dat is wel het laatste wat je van een relatie verwacht. Je verwacht dat je partner bij al zijn /haar besluiten zich automatisch afvraagt hoe dat voor jou zal zijn. Jou ”includeert”, deel maakt van zichzelf. Zoals ouders dat met een kind doen.

Bestaansrecht

”Alsof jij niet bestaat!” En: ”Alsof jij er niet toe doet!”

Die zinnetjes vertolken misschien wel het beste de pijn en de woede, die verraad op kan roepen. Verraad kan je aantasten in je gevoel er te mogen zijn en er toe te doen. Verraad raakt aan je gevoel van bestaansrecht. Daardoor raakt verraad je tot in het diepst van je ziel.

Maar gelukkig is wat je voelt is niet altijd de (gehele) waarheid. Meestal niet zelfs. En in dit geval van bestaansrecht al helemaal niet. Want natuurlijk houd jij recht op je bestaan. Puur alleen al om het feit dát je bestaat.

Veiligheid

Daarnaast raakt verraad aan ons gevoel van veiligheid. Als de dingen niet meer zijn zoals je dacht dat ze waren, waar kun je dan nog op vertrouwen? De grond lijkt onder je voeten weg te zinken. Zeker als je niets gemerkt hebt, niets in de gaten had. Als je je partner geloofd hebt, als hij/zij gelogen heeft. Je complete houvast lijkt verdwenen. Je bent even al je ijkpunten kwijt. Het is alsof je in het water gegooid bent, zonder nog te kunnen zwemmen.

Daarom is, naast het buitensluiten van de partner, het grootste issue over het algemeen dan ook het liegen. Of het nu gaat over vreemdgaan, vormen van verslaving, financiële kwesties, of wat dan ook: het ergste zijn het liegen en het buitensluiten van de partner.

Mensen die wel iets in de gaten hadden, voelen zich meestal minder aangetast in hun veiligheid. Ze hebben immers iets gemerkt en kunnen dus in ieder geval op hun eigen intuïtie vertrouwen. Sommigen hebben dat niet gedaan: ze hebben wel iets gemerkt maar dat voor zichzelf ontkend. Of ze hebben andere verklaringen gezocht voor wat hen opviel aan het gedrag van hun partner. Ze nemen zichzelf dan kwalijk dat ze niet beter naar zichzelf hebben geluisterd. En nemen zich ook voor dat in de toekomst wel te doen.

Anderen zijn wel op zichzelf blijven vertrouwen en hebben regelmatig vragen gesteld. Aangekaart wat er volgens hen niet klopte. Vaak zijn het ook deze vragen die uiteindelijk tot het blootleggen van het verraad leiden. Deze mensen zijn niet minder gekwetst en voelen zich niet minder verraden. Maar veiligheid is bij hen niet of minder het issue.

Overleven na verraad

Verraad raakt dus aan een hele diepe laag in jezelf. Een existentiële laag: een laag, die zowel de veiligheid als het recht van je existentie – je bestaan – raakt. Fundamenteler kun je niet geraakt worden.

Je lijf reageert daar dan ook onmiddellijk op. Nog voordat je dat allemaal kunt bedenken, komt je hele overlevingssysteem in actie. Er dreigt immers gevaar. Je vlucht-, vecht- of bevriessysteem komt in werking. (Fight, flight or freeze). Welke van de drie jouw lichaam kiest, is afhankelijk van jouw ervaringen en de manier waarop jouw lijf geconditioneerd is.

Sommige mensen kiezen meteen de aanval en worden ontzettend kwaad. Anderen vluchten: ze willen het verhaal niet horen, ze gaan weg uit de situatie, of ze bagatelliseren het gebeurde. En een derde groep mensen verstijft en komt in een soort shock. Ze sluiten de gevoelens in zichzelf af en reageren als een soort robot.

Verraad is een schokkende gebeurtenis

De ervaring van verraad is te vergelijken met de ervaring van een schokkende gebeurtenis. Het verwerken hiervan is niet eenvoudig. Je klunt hier meer lezen over het verwerken van schokkende gebeurtenissen.

Het is dus ook logisch dat de ervaring van verraad veel emoties op zal leveren. De eerste emoties na verraad hangen daarom samen met hoe bedreigend de situatie voor jou is en welke overlevingsmechanisme daar voor jou bij past. Uiteraard is de heftigheid van de emoties ook vaak recht evenredig met de aard van het verraad. hoe ernstiger het verraad, hoe heftiger de reactie.  En ook is er een verband met de onverwachtheid. Hoe onverwachter, hoe heftiger de reactie.

Wat je emoties ook zijn: het is belangrijk om ze goed te uiten en ze de ruimte te geven. Slik ze vooral niet in. Ook niet als je misschien bang bent daardoor je partner kwijt te raken. Ingeslikte emoties zorgen namelijk altijd later alsnog voor problemen. Zowel fysiek voor jouzelf als vaak ook in de relatie. Met het inslikken gaat de emotie namelijk niet weg. Die blijft allerlei reacties in je lijf organiseren net zo lang tot jij zelf het sein op ”veilig” zet. En die reacties kunnen op den duur leiden tot zowel lichamelijke als geestelijke klachten.

Omgaan met emoties na verraad

De manier waaróp je de emoties uit, is echter ook van belang. Dat emoties opkomen, is logisch en daar heb je ook geen controle over. Je kunt echter wel controleren hóe je je emoties uit. En dat is ook nodig. Niemand is gebaat bij nog meer beschadiging. En jouw pijn gaat niet weg als je je partner dan ook maar pijn doet. Wraak helpt niet. Iets kapot maken helpt niet.

Pijn – zowel fysiek als geestelijk – is een signaal. En het is belangrijk naar dat signaal te luisteren en het te onderzoeken. Het toe te laten.

Soms is het echter eerst nodig dat je lijf de enorme adrenalineboost – die ongetwijfeld ontstaan is – kwijt raakt. De emotie moet uit je lijf: door te schreeuwen, te huilen, te slaan en te schoppen… maar dan wel op een veilige manier. Wandelen, hardlopen, fietsen… allemaal heel belangrijk in die eerste dagen en ook later nog. Bewegen, zorgen dat de adrenaline verbruikt wordt.

Daarna is het belangrijk er echt bij stil te staan. Proberen zo precies mogelijk te voelen wát je zo raakt, wáárin je je zo verraden voelt. Realiseer je daarbij dat jij méér bent dan alleen dat gevoel. Het lijkt nu allesoverheersend, maar dat hoeft het niet te zijn.

Veel mensen zien maar twee mogelijkheden:  deze gevoelens onderdrukken of zich er door laten overspoelen. Er is echter een tussenweg: je kunt tussen deze twee uitersten door laveren, als een zeilschip tussen twee klippen.  Zo zegt Edel Maex dat.  Hij is een Vlaamse psychiater en boeddhist en heeft daar een mooie mindfulness-oefening voor: ”Bestaansrecht” geheten. Ik zou je aanraden om die oefening dagelijks te doen. Misschien ben je er eerst nog te ongeduldig voor, want het tempo in deze oefening is heel traag. Dan ga je eerst weer wandelen of hardlopen. En doe je daarna deze oefening.

Opnieuw: bestaansrecht en veiligheid

Door deze oefening laat je je gevoel toe, zonder je erdoor te laten overspoelen. Je geeft het gevoel bestaansrecht. En daarmee geef jij jezelf weer bestaansrecht.

En veiligheid. Want veiligheid is vooral: jezelf bestaansrecht geven en er op kunnen vertrouwen dat je zélf je bestaan veilig zult stellen. Als kind kon je dat niet. Als volwassene bepaal je zelf de keuzen, waarmee je je eigen bestaan veilig stelt.

Niet dat die keuzen altijd eenvoudig zijn. Of meteen helder. Maar elke keuze begint met jezelf en je gevoelens serieus te nemen, zonder je erdoor te laten overspoelen.

De schrik voor de verrader

We horen vaak dat de verrader ontzettend schrikt van de heftigheid én de duur van de emoties van de partner.  Vaak heftiger en langduriger dan de verrader van tevoren – zo hij/zij er al over nagedacht had – voor mogelijk had gehouden. Wat de meeste mensen namelijk niet beseffen is precies dat verraad raakt aan dat gevoel van bestaansrecht en veiligheid.

Toch heeft datgene wat hen dreef tot het verraad óók vaak met dat existentiële niveau te maken. Vaak zonder dat ze zich dat zelf zo bewust zijn. Voor de meeste verraders is het namelijk net zo min vanzelfsprekend om te verraden als voor hun partners. Dus wat hen er dan tóch toe gedreven heeft, is meestal eveneens behoorlijk fundamenteel. Uitzoeken wat dat dan was, is daarom van essentieel belang, zowel voor de relatie als voor elke partner. Hierover gaat een volgende post: Zelfonderzoek na verraad.

Lees ook: Verraad en vergeving; Zelfonderzoek na verraad ; Bewust verraad ; Dialoog na het verraad ; Rouwen na verraad ; Je partner vergeven na verraad

______________________________________________________

Marike de Valk is Gestalttherapeut en geeft individuele, relatie- en gezinstherapie in Beuningen bij Nijmegen samen met haar collega Wilfried Sluys. Op haar site: https://www.mv-gestalttherapie.nl legt ze haar werkwijze uit. In haar blog (https://www.relatietherapie-nijmegen/blog/) schrijft ze over alles wat met partner- en gezinsrelaties te maken heeft. Ze geeft daar ook lezingen over. Ze is te bereiken via het contactformulier op haar sites of via 024-6751742. Hier kun je je gratis abonneren op haar blog: abonneer op blog.